29 juli 2018

Verdwijnt de Nederlandse Taal?

Natuurlijk, dat houd je niet tegen. Het zal heus nog wel ‘een paar’ generaties duren dunkt me maar het kan haast niet anders. Ik mocht me vroeger een beetje tegen het hoger onderwijs aan bemoeien en ik pleitte voor (waar mogelijk en zinvol) Engelstalig hoger onderwijs (dat werd toen dus nog vrijwel niet gedaan). Dat was niet alleen om de mondiale student de kans te bieden hier onderwijs te volgen. De achterliggende gedachte was meerledig. Wetenschappers zelf, communiceren onderling mondiaal in het Engels en op alle belangrijke congressen is Engels de voertaal. Op dat gebied is de wereld dus altijd al ‘klein’ geweest. De wereld wordt nu ook steeds kleiner voor alle anderen. Ik heb zelf ook ervaren hoe het is om (als Lector in het Hoger onderwijs) Engelstalige colleges te verzorgen voor internationale groepen studenten. Problemen als: Slecht Engels sprekende Chinezen, Turken, Duitsers, zijn uitstervende problemen. Het went en het heeft zin, want de wereld is tegenwoordig onvergelijkbaar met de siuatie van dertig jaren geleden en het is alleen maar prettig dat we een manier hebben om met de rest van die wereld te communiceren. Daar voldoet Nederlands dus echt niet aan en die ambitie moeten we ook niet hebben. Wees redelijk in de afweging waarom wel of niet.

De kans dat iemand nu in het ene land afstudeert en in het andere een baan neemt is vele malen groter dan bijvoorbeeld 30 jaren geleden. Alleen al bij mij in de straat (16 gezinnen) zijn er vier! dertigers die in Nederland hebben gestudeerd, vertrokken naar het buitenland. Zij moeten zich dus in het Engels kunnen handhaven, dat wordt van ze verwacht. Eén van hen heeft zich inmiddels met ega en ‘kids’ weer in Nederland gevestigd en die kinderen worden nu drietalig opgevoed (Frans, Engels en Duits, dus Nederlands alleen fonetisch!).

Eén zwaluw maakt nog geen zomer maar het bevestigt dat zij het belang van het Nederlands inmiddels voor hun kinderen wat anders inschatten dan wij dat vroeger deden.

Het tegenargument dat ik destijds kreeg van andere docenten was meestal dat ze in het Engels de finesses van hun vak niet goed konden overbrengen. Die hele discussie werd dus dertig jaar geleden al gevoerd en ik was het allemaal al weer vergeten tot deze vorige week weer oplaaide in de pers. Opmerkingen als:

“In het Engels kan ik het nooit zo goed uitleggen dus het moet in het Nederlands” of “Het Nederlands mag niet verdwijnen”.

Het zijn dezelfde argumenten als destijds. Het eerste betekent eigenlijk “Ik kan het niet goed en daarom moeten we dat niet doen” (het persoonlijk tekort wordt daarmee groter gemaakt dan het algemeen belang) en het tweede is van hetzelfde kaliber (niet rationeel verdedigbaar) “Als we dat doen dan verdwijnt het Nederlands”. Primair staat volgens mij toch het doel dat je wilt dienen en niet de taal die je daarbij wilt hanteren.

Een functioneel doel verdient een functionele afweging. Als het doel ‘onderwijs’ is en de potentiële toehoorder is wereldburger (bedenk dat veel goede colleges mondiaal reeds in het Engels via het internet worden gevolgd) dan is de meest logische keuze op dit moment nog steeds het Engels. Als je daar als docent niet zo goed in bent is dat het punt waaraan gewerkt moet worden.

Als wij vasthouden aan het Nederlands dan prijzen we ons zelf op termijn uit de markt, niet alleen bij de buitenlandse student, maar ook bij de slimme Nederlandse studenten want die gaan elders Engelstalige colleges volgen omdat ze zich willen voorbereiden op een multinationale toekomst!

Als “Cultuurbehoud” het doel is, dan kan het Nederlands misschien beter op een andere wijze worden gekoesterd. Het cultuurbelang mag het functionele belang (onderwijs) natuurlijk niet in de weg staan (om het ‘zeilen’ te behouden hoefde je niet de ‘stoommachine’ te verbieden).

Bedenk dat ook de Nederlander op termijn op alle niveaus steeds meer wereldburger wordt en dus ook op alle niveaus steeds meer behoefte krijgt aan een universele taal. Het belang van een wereldtaal zal zich dus steeds verder door alle lagen van de bevolking heen aandienen en het functionele Nederlands  als eerste verdringen. Zelfs de prachtige real-time vertaalcomputers zullen dat niet voorkomen.

Onze taal migreert per definitie (entropie) langzaam naar een mondiale taal ten gevolge van onze technologische ontwikkeling en mondiale economie. Je kunt het niet leuk vinden, maar dat is niet belangrijk genoeg dunkt me!

Naast deze benadering vanuit het internationale belang, is er in dat kader ook nog een eigenbelang:

Globalisering vereist toenemende communicatie en ook China maakt een grote ontwikkeling door. Een Globale taal zou Engels kunnen zijn (als we die taal tenminste allemaal snel omarmen), maar als we dat zelf niet inzien zal het waarschijnlijk toch Chinees worden… Aan ons de keuze…

Ik heb mijn keuze al lang geleden gemaakt, maar misschien was het zelfs toen al veel te laat…

Jeroen Teelen 2018

040521 / 2081

040522 / 2312