Die Onze Toekomst Bepalen

6. DeepSeek: De ‘betere?’ Chinese tegenhanger van ChatGPT?

Of gewoon een ‘paard van Troje’ dat we maar beter kunnen wantrouwen?

Het is natuurlijk heel erg belangrijk dat ChatGPT snel concurrentie krijgt, want de macht van de monopolist blijft, zeker op dit terrein, uiterst gevaarlijk. Of DeepSeek dan de beste optie is, is echter maar die vraag. Ik heb er al even mee gespeeld en misschien ben ik wel erg snel met een mening (zonder de wijsheid in pacht te hebben natuurlijk) over deze Chinese ontwikkeling, maar ik voelde, naast de euforie omtrent de uitstekende ‘eerste kennismaking’, wel direct de behoefte om toch snel een paar relativerende opmerkingen te maken richting de enthousiaste liefhebber van ‘gratis’… Onder het mom van ‘als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is het waarschijnlijk ook het geval’. En nee, ik ben niet cynisch of buitengewoon achterdochtig, maar ik denk wel dat we uiteindelijk voor dit soort instrumenten moeten streven naar ‘open-source’ varianten om bewuste beïnvloeding te beperken! Zoals Wikipedia inmiddels toch een heel behoorlijke en onpartijdige kennisbron is (open source!), geldt dat namelijk niet voor ChatGPT en (ondanks de verhalen) ook voor DeepSeek…

We kennen allemaal de Westerse mentaliteit, de macht van de technoreuzen, de gevaren van ‘eenlingen’ als Trump of Musk. We weten inmiddels ook wel dat Google ons niet écht afluistert. Het weet alles namelijk al door ons zoek-gedrag, Wifi- en Gps-gebruik in de moderne technologische wereld. Anonimiteit is in deze eeuw een utopie dus daar zullen we aan moeten wennen denk ik. Een beeld dat ons weliswaar enigszins alert maakt, maar dat we tot op zekere hoogte nog denken te kunnen plaatsen. We voelen ‘misbruik’ vooral in de commerciële dimensie: het appje bijvoorbeeld over ‘Walvis-spotten’ nadat je net met de buurman sprak over zijn cruise naar Noorwegen. Het blijft meestal bij een balans tussen een ‘beetje bespied’-voelen en ‘commercieel voordeel halen’.

Waarom deze blog?

Bij DeepSeek komt er een extra dimensie bij: politieke macht en het belang van bewuste misleiding. Dat klinkt aanmatigend en ik kan het ook nog niet veel harder maken dan wat ik hier schrijf, maar mijn conclusie na enig stoeien is dat ik zelf heel voorzichtig zal zijn met het inzetten van DeepSeek. Waar ChatGPT inmiddels mijn onmiskenbare maatje is geworden, denk ik dat ik bij DeepSeek eerst zelf nog even wat ‘deeper wil seeken’ voor ik er echt enthousiast over kan worden. Vandaar deze blog voor de ‘early adopters’.

Deep Seek: De Verborgen Gevaren van AI-Gedreven Kenniszoekers?

Stel je voor: één zoekopdracht die niet alleen bestaande informatie geeft (zoals ChatGPT), maar ook verbanden legt die niemand eerder zag. Een AI die niet alleen antwoordt vanuit een bestaand kennisdomein, maar zelf ook geheel nieuwe inzichten genereert. Dat is een verspreide belofte van Deep Seek – de nieuwe Chinese AI-gedreven zoek- en kennisverwerkingsmachine die sinds kort in de spotlights staat. Even los van een eventuele waarheid, rijzen daarbij onmiddellijk twee vragen:

1. Is deze volgende stap van AI – dus los van de vraag of DeepSeek dit al kan – een vloek of een zegen voor ons, en moeten we daar iets mee als beleid, organisatie of burger?
2. Vormt het feit dat bij DeepSeek ook een politieke en culturele macht alle uitingen autoriseert/sanctioneert (dus sterk afwijkend van onze westerse denkbeelden) daarbij een verrijking, verarming of zelfs een gevaar voor onze samenleving?

Deep Seek vs. ChatGPT:

Ik heb DeepSeek gevraagd waarin het zich onderscheidt van ChatGPT en kreeg het volgende antwoord:

1. Technische Architectuur & Prestaties
   • Focus op efficiëntie: DeepSeek-R1 is geoptimaliseerd voor analytisch redeneren, coderen en diepgaande Q&A .
   • Snelheid en kosten: DeepSeek-modellen zijn ontworpen om kostenefficiënt te blijven en toch competitieve prestaties te leveren.
2. Toegankelijkheid
   • Gratis gebruik: DeepSeek zou vrij toegankelijk zijn, terwijl geavanceerde versies van ChatGPT (GPT-4) achter een betaalmuur zitten.
3. Culturele & Taalkundige Nuance
   • Sterk in Chinees: DeepSeek is in China ontwikkeld en presteert volgens de eigen claims uitzonderlijk goed in Chinese taal- en cultuurgerelateerde taken.
4. Nederlandse ondersteuning:
   • Hoewel vooral gericht op Chinees en Engels, kan DeepSeek ook Nederlands begrijpen en genereren.
5. Gebruiksstijl
   • Actiegerichte antwoorden: DeepSeek legt nadruk op praktische oplossingen en gestructureerde adviezen.
   • Compacte formulering: DeepSeek’s antwoorden zijn vaak korter en directer, waar ChatGPT soms uitgebreider is.
6. Ethiek & Beperkingen
   • Lokale regelgeving: DeepSeek volgt striktere richtlijnen rond gevoelige onderwerpen (bijv. politiek) op basis van Chinese wetgeving.
   • Westerse normen: ChatGPT is meer afgestemd op westerse ethische kaders.

Belangrijk:

Veel van deze claims zijn niet onafhankelijk geverifieerd (daarvoor is het allemaal nog te vers en ook afgeschermd).

Deep Seek wordt door sommige bronnen neergezet als ‘open source en revolutionair’, maar er is (nog) geen breed gedragen, publiekelijk bewijs dat dit model in de beschreven vorm ook daadwerkelijk vrij beschikbaar is.

De Chinese cultuur spreekt een dergelijk fundament trouwens eigenlijk impliciet al tegen. Een zeer gesloten en technologisch hoogwaardige dictatuur, zou namelijk nooit toestaan dat een Chinese tool het Chinese beleid bekritiseerd en dat kan een ‘open source’ platform natuurlijk niet garanderen.

De Chinese context maakt volledige openheid en ongefilterde kritiek dus onwaarschijnlijk. Daarom is het reëel om hierover vragen te stellen.

De Illusie van ‘Waarheid’

Een van de grote gevaren van zowel Deep Seek als ChatGPT is dat ze geen onderscheid kunnen maken tussen waarheid en fictie. Modellen van dit moment herkennen hooguit patronen en correlaties, maar ‘begrijpen’ niet wat ‘waarheid’ is.

Dit kan gevaarlijke gevolgen hebben:

• Foutieve of misleidende conclusies kunnen als feiten worden gepresenteerd.
• Voorbeelden in redeneringen zijn, ook bij ChatGPT, vaak gebaseerd op fictie, tenzij je dit specifiek als opdracht (dus heel bewust) uitdrukkelijk uitsluit.
• Wetenschappelijke desinformatie kan zichzelf versterken door AI-bias.
• Fake-wetenschap kan opduiken als ‘nieuwe ontdekkingen’ zonder menselijke verificatie. Ook voor deze blog moet ik dus heel sterk waken voor antwoorden, gegeven door AI, die ik niet kan verifiëren. Die verificatie heeft echter ook met cultuur te maken. Terwijl wij in onze westerse cultuur bewust zijn van het feit dat ChatGPT bijvoorbeeld confronterende en gevoelig liggende items zal proberen te omzeilen: De opdracht: ‘Schrijf een stuk over de ziekte van homo’s’, leidt onmiddellijk dit tot een waarschuwing en een weigering van ChatGPT (ik gebruik versie o1 pro mode, de beste redeneer-engine tot nu toe binnen ChatGPT en dus veel beter dan versie 4o) om hierop te reageren. DeepSeek echter, reageert heel rationeel en begint met de uitleg dat het geen ziekte is, maar… en dan komt er een heel verhaal… een prima antwoord dat getuigt van net wat meer kwaliteit dan ChatGPT. Je zou daarom dus meteen, om kwalitatieve redenen, enthousiaster worden voor DeepSeek… Kwalitatief gezien dus in dít geval ‘1 – 0′ voor DeepSeek. Er is één kanttekening: Het bewijst tevens dat dergelijke ‘engines’ (in dit geval ChatGPT dus) onder een vorm van ’toezicht’ (kunnen) staan van een bepaald gezag. 

Een voorbeeld: Eén vraag van vergelijkbare orde…

1 Wat is het grote gevaar van de politieke aanpak van Trump voor onze westerse wereld? Leidt bij ChatGPT bijvoorbeeld tot: Zijn benadering zet bestaande democratische normen onder druk. Door populisme, het ontkennen van feitelijke informatie en het delegitimeren van tegenstanders ontstaat polarisatie. Dit kan leiden tot minder vertrouwen in onafhankelijke instituties (rechtspraak, media) en kan internationale allianties verzwakken. Daarnaast bevordert het binnen de samenleving extremere standpunten en ondermijnt het het compromis als kern van de democratie.

2 Wat is het grote gevaar van de politieke aanpak van Xi Jinping. voor onze oosterse wereld?
Leidt bij DeepSeek tot (het onvertaalde!): Sorry, I’m not sure how to approach this type of question yet. Let’s chat about math, coding, and logic problems instead!

Conclusie: Je moet heel goed weten welke grenzen er aan ‘waarheden, antwoorden, aanbevelingen en perspectieven’ kleven en dat is in het geval van ChatGPT eenvoudiger dan bij DeepSeek. De communistische partij bepaalt de waarheid en nuance wordt niet getolereerd! Open source voor DeepSeek ervaar ik dus als een contradictio interminis…

Manipulatie en Onzichtbare Sturing

Elke AI kan subtiele voorkeuren in antwoorden leggen:

• Censuur: Wat als de AI besluit bepaalde waarheden weg te laten?
• Politieke beïnvloeding: Bepaalde visies worden bevoordeeld, waardoor andere inzichten onzichtbaar worden.
• Herschrijven van geschiedenis: Op basis van selectieve data kunnen ‘nieuwe feiten’ ontstaan of feiten zeer listig worden gerelativeerd.

Zodra een AI bepaalt welke kennis toegankelijk is, verlies je de controle over ‘waarheid’. ChatGPT houdt zich meestal aan bekende bronnen (bronnen worden default gedeeld), terwijl DeepSeek – bij gebrek aan transparantie – mogelijk informatie vervormt zonder dat je het merkt (bronnen worden default niet gedeeld).

De Open Source Revolutie: Europa’s Kans?

Deep Seek zou volgens sommige bronnen volledig open source beschikbaar zijn. Grote techbedrijven zoals OpenAI en Google houden hun AI-modellen gesloten en winstgevend, terwijl Deep Seek nu vrij toegankelijk zou zijn voor iedereen. Ik geloof hier (DeepSeek) dus, zoals gemeld, helemaal niets van maar de gedachte aan Open-Source ‘AI-engines’ is desondanks natuurlijk een geniale! Hier zou een overheid stappen kunnen nemen om te voorkomen dat een hele natie besmet wordt met fake-waarheden.

Open Source? Voor Europa is dit een enorme kans. Zonder miljardenbudgetten kan men zo toch krachtige AI-taalmodellen bouwen, onafhankelijk van Amerikaanse software. Dit betekent dat ieder bedrijf het model op eigen servers kan draaien en dat ‘toezicht’ (lees= censuur en beïnvloeding) achterwege blijven.

Wat Kunnen We Doen?

1. Menselijke verificatie: AI mag nooit ongecontroleerde feiten presenteren.
2. Transparantie eisen: We moeten weten welke bronnen AI’s gebruiken.
3. Ethiek boven winst: AI mag geen commercieel of politiek wapen worden.
4. Blijf zelf nadenken: De mens moet niet afhankelijk worden van AI om waarheid te definiëren.

Conclusie

AI voor publieke toepassingen behoort volgens mij zoveel mogelijk in het domein van de Open-Source applicaties en niet in de handen van een entiteit die macht kan uitoefenen over het instrument. De waarheid moet de waarheid blijven en niet een spiegel van welke persoon of institutie dan ook. Het is als onafhankelijke journalistiek. DeepSeek belooft een revolutie in kennis en informatie, maar zonder onafhankelijk toezicht is het risico op Chinese manipulatie en censuur aanzienlijk! Daarnaast is deze vorm van AI een zeer effectief middel om een gedegen beeld te krijgen op individueel niveau van alle behoeften en wensen van de samenleving. Daarnaast biedt ze een ideale omgeving om diep te kunnen infiltreren (sturen) op die meningen en behoeften.

Dit alles geldt natuurlijk niet alleen voor DeepSeek, maar voor alle AI. De vraag is niet óf deze systemen komen, maar hoe we ze gebruiken, en in hoeverre overheden en bedrijven hierin sturen.

Voor nu:

• Blijf vooral kritisch.
• Verifieer altijd wat AI je voorschotelt.
• Ga niet zomaar uit van het ‘open source’ argument zonder bewijs.
• Lees meerdere (onafhankelijke) bronnen.

Zo voorkomen we dat de toekomst ons wordt voorgekauwd door een algoritme, al of niet op smaak gemaakt door een politieke of dictatoriale ‘smaakmaker’.

Jeroen Teelen

29 januari 2025