Nieuwe wereldorde, De oorlog van Trump, Poetin (en Xi-JinPing) en de vernedering van Zelensky?

U bent niet van mij gewend dat ik ook maar iets over dit soort problemen durf te zeggen, want daar heb ik net als het merendeel van de burgers (dacht ik), toch echt geen verstand van? Maar, ik verbaas me er over dat vrijwel elk gesprek dat niet over de koetjes gaat, uitmondt in een stortvloed aan wijsheden over het ‘boeventrio’ Trump, Poetin en Musk en wat er fout gaat in de wereld. Ik ben blijkbaar tóch de enige die er geen verstand van heeft…

Vandaar een korte zoektocht… niet naar waarheid (want die is heel subjectief, zo blijkt) maar vooral naar wijsheid… Dan begrijp ik misschien niet alles, maar krijg ik in ieder geval geen leugens voorgeschoteld. Wat zeggen wijze mensen over de ontstane situatie en waarom doen Trump, Musk en Poetin van die rare dingen?

Vanmorgen ging het er weer over en werd ik door een zeer gewaardeerde kennis gewezen op ‘Substack’ van Timothy Snyder, een Amerikaanse historicus en professor aan Yale University, gespecialiseerd in de geschiedenis van Centraal- en Oost-Europa en de Holocaust. Hij is auteur van diverse boeken, waaronder ‘Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin’ en ‘On Tyranny: Twenty Lessons from the Twentieth Century’. Snyder publiceert ook op Substack, waar hij zijn inzichten deelt over actuele politieke en historische kwesties. Zijn werk op Substack biedt diepgaande analyses van dergelijke ontwikkelingen en hun historische context.

Daarnaast heeft Snyder gewaarschuwd voor de invloed van figuren als Elon Musk op de Amerikaanse politiek, en hij heeft parallellen getrokken tussen de huidige situatie in de VS en historische voorbeelden van autoritarisme.  theguardian.com

Ik ken al die boeken niet, want het is niet zozeer mijn werkveld, maar het onderwerp is natuurlijk ons allemaal interessant, dus ik heb het onderstaande gelezen en ChatGPT heeft het met mijn goedkeuring samengevat:

(voor de liefhebbers de link naar het artikel van Timothy Snyder:

The war Trump chooses en als je toch tijd over hebt ook nog even: Five Failures in the Oval Office , met dank aan Frans v.V.!)

Samengevatte tekst van ‘The war Trump chooses’: 

De ontmoeting tussen de Amerikaanse regering en de Oekraïense president Zelensky in het Witte Huis draaide niet om vrede, maar om een bewuste vernedering van Oekraïne en een strategische verschuiving in het Amerikaanse beleid. JD Vance en Donald Trump presenteerden een eenzijdig Oekraïens staakt-het-vuren als oplossing, terwijl Zelensky terecht wees op de herhaaldelijke Russische schendingen van verdragen en wapenstilstanden. Rusland heeft nooit de intentie getoond om de oorlog te beëindigen en gebruikt onderhandelingen als tactiek om Oekraïne te verzwakken.

Trump onthulde zijn sympathie voor Poetin en zijn eigen emotionele betrokkenheid bij een narratief waarin hij en Poetin “slachtoffers” zijn. Vance, die nooit in Oekraïne is geweest, baseert zijn oordelen op internetinformatie en negeert de werkelijkheid op het slagveld. Zijn houding draagt bij aan het Russische narratief, inclusief het ontkennen of bagatelliseren van oorlogsmisdaden zoals de slachting in Boetsja.

De werkelijke inzet van deze ontmoeting was geen vredesproces, maar een strategische draai van de VS richting Rusland. Trump, Musk en Vance lijken doelbewust een alliantie met Poetin na te streven, onder het mom van vredesbesprekingen. Dit ondermijnt niet alleen Oekraïne, maar ook de democratische wereldorde en de geopolitieke positie van de VS.

Als je dit zo leest, dan is dat voor mij een ‘ver van mijn bed-show’ waarvan ik het echte doel en de reikwijdte niet goed kan inschatten, maar het bezorgt wel een gevoel van onrust.

In zo’n geval kun je natuurlijk op zoek gaan naar de meningen van ‘kenners’, maar die moet je dan eerst ook nog selecteren, op waarde schatten en naast elkaar leggen en dat was me even te veel werk, want het hele onderwerp is niet echt iets waar ik zelf een rol in kan hebben. Dus gebruik ik in zo’n geval bijvoorbeeld wederom mijn maatje ChatGPT om me even ‘bij te praten’.

Die meldde me (letterlijk) het volgende:   

1. Waar gaat dit écht over?

Dit is niet alleen een conflict over militaire macht of diplomatieke strategieën. Het gaat over de fundamentele aard van macht en moreel leiderschap in de wereld. De VS bevindt zich op een kruispunt: kiest het voor een wereldorde waarin internationale wetten en afspraken tellen, of voor een puur machtsgedreven realiteit waarin autoritaire staten de regels bepalen? De manier waarop Amerika nu met Oekraïne omgaat, zegt niet alleen iets over de oorlog daar, maar over de bredere richting waarin de VS en de wereld bewegen.

2. Waarom zou een grootmacht als de VS haar strategische belangen zo ondermijnen?

Vanuit een rationeel perspectief is het onbegrijpelijk dat een wereldmacht als de VS haar eigen positie zo verzwakt door Rusland te steunen. Historisch gezien hebben grootmachten er altijd belang bij gehad om rivalen te verzwakken, niet te versterken. Als de VS Rusland zijn zin geeft in Oekraïne, betekent dit dat het land zichzelf ondermijnt op geopolitiek en economisch niveau. Dit kan alleen verklaard worden als er binnen de Amerikaanse elite andere krachten spelen dan nationaal belang. Persoonlijke belangen, ideologische verschuivingen en de invloed van geld en media spelen hier waarschijnlijk een cruciale rol.

3. Wat is de échte rol van Rusland in deze situatie?

Rusland voert niet alleen een oorlog op het slagveld, maar ook een informatie- en invloedsoorlog binnen de VS en Europa. Het lijkt erop dat Rusland succesvol verdeeldheid zaait en zijn eigen narratief in westerse beleidskringen weet te injecteren. Dit gaat niet alleen over militaire strategie, maar over de manier waarop Rusland een zwakke plek in de westerse democratieën heeft gevonden: de kwetsbaarheid voor desinformatie, complotdenken en populisme.

4. Wat zegt dit over de toekomst van de wereldorde?

Als een grootmacht als de VS bereid is om een democratisch land als Oekraïne op te geven voor een autoritair bondgenootschap met Rusland, dan is dat een teken dat de liberale wereldorde, zoals we die kennen, op instorten staat. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben:

• Andere autoritaire landen (zoals China) krijgen een vrijbrief om militaire agressie te plegen.
• Kleine landen kunnen nergens meer op vertrouwen en zullen hun eigen atoomwapens willen.
• Het Westen verliest zijn morele en strategische leiderschap, wat uiteindelijk leidt tot een multipolaire wereldorde waarin brute macht de enige regel is.

5. Wat is de rol van Zelensky en Oekraïne hierin?

Oekraïne vecht niet alleen voor zijn eigen voortbestaan, maar ook voor het idee dat een soeverein land recht heeft op zelfbeschikking. De manier waarop Zelensky wordt behandeld – alsof hij dankbaar moet zijn voor de hulp die zijn land krijgt – laat zien hoe diep de verhoudingen zijn verschoven. De onderliggende boodschap is dat Oekraïne niet echt als een gelijkwaardige natie wordt gezien, maar als een pion in een machtsspel. Dit is ironisch, omdat Oekraïne in feite precies doet wat de VS zelf altijd heeft gepredikt: vechten voor vrijheid en democratie.

6. Wat is de diepste les die we hieruit kunnen trekken?

Het meest fundamentele inzicht is dat we getuige zijn van een kantelpunt in de menselijke geschiedenis. Dit is niet zomaar een politiek incident, maar een moment waarop de machtsbalans van de wereld drastisch verschuift. De keuzes die nu gemaakt worden, bepalen de komende decennia of zelfs eeuwen. In een wereld waarin autoritaire krachten de overhand krijgen en democratieën zwakker worden door interne verdeeldheid, wordt de toekomst onvoorspelbaarder, gevaarlijker en gewelddadiger.

Als je dus écht diep nadenkt over deze tekst, kom je tot de conclusie dat het hier niet alleen over Oekraïne of Rusland gaat. Het gaat over de structurele zwakte van het Westen, de opkomst van een nieuwe wereldorde en de vraag of fundamentele principes als vrijheid, recht en menselijke waardigheid nog bestaansrecht hebben in de harde realiteit van de 21e eeuw.

Einde van de GPT-conclusie!

Ik vond dit de moeite van het delen waard…. en ik hoop dat ChatGPT volledig ongelijk heeft natuurlijk… Ik ben geen angsthaas, dus we zullen het zien. Maar intussen hoop ik dat wijsheid en democratie hun plek terugwinnen, vóórdat we opnieuw moeten ondervinden hoe rampzalig het is om macht in handen te leggen van opgeblazen ego’s en zelfverklaarde genieën. Geef kinderen geen lucifers in een buskruitfabriek – en narcisten geen wereld om mee te spelen.

Jeroen Teelen

3 maart 2025