31 augustus 2018

De discussie over de terugkeer van de wolf in Nederland is al een tijdje aan de gang, en vandaag staat er weer een enthousiast artikel in de krant: “Er blijken al veel meer wolven te zijn dan we dachten.” Ik moet eerlijk bekennen dat ik totaal niet begrijp waarom een wolf belangrijker zou zijn dan bijvoorbeeld vijftig schapen. Het blijft toch een dier met een behoorlijk gewelddadige potentie. Is ons land niet te klein geworden voor een dier dat zulke grote territoria (minstens 200 km² per roedel) nodig heeft? Nu blijkt dat ze al met velen zijn, rijst de vraag of dit eigenlijk wel een goede ontwikkeling is?

Een persoonlijke ontmoeting
Onlangs sprak ik met iemand die het geweldig vindt dat de wolf weer terug is in Nederland. Hij woont zelfs bij mij in de buurt. “Die hoort hier,” zegt hij. Hij noemt zichzelf natuurbeheerder, maar het werd al snel duidelijk dat hij in hart en nieren een jager is. Hij sprak gepassioneerd over hoe de wolf bijdraagt aan het herstel van natuurlijke evenwichten die nu zoek zijn. Hoewel ik zelf niets met jagen heb, kon ik zijn enthousiasme enigszins begrijpen, maar in een door mensen gedomineerd landschap vraag ik me af of er wel ruimte is voor dat ‘evenwicht’ waar hij naar streeft.

De standpunten van voorstanders
Volgens “WolvenInNederland.nl” zijn er veel misverstanden over de wolf. De website biedt ‘objectieve’ informatie en benadrukt dat wolven geen bedreiging vormen voor mensen, omdat ze ons uit de weg gaan. Er wordt ook verwezen naar Europese juridische kaders die de wolf beschermen als onderdeel van natuurbeschermingsrecht. Voorstanders zien de wolf als een essentiële speler in het herstellen van ecosystemen en het beheersen van wildpopulaties.

Kritische kanttekeningen
Deskundigen stellen dat we van de wolf niets te vrezen hebben omdat hij mensen mijdt. Maar de retorische vraag luidt: Geldt dat ook als hun voedsel schaars wordt? Als ze echt honger hebben staan ze volgens ervaringen elders, zo als groep bij je op de stoep. Weg natuurlijke omgeving en welkom nieuwe uitdaging dus. In Thailand plunderen de apen je koelkast, in Amerika plunderen de wasberen je afvalcontainer en vorige week zag ik een filmpje waarin een grote bruine beer zomaar over een hoge afrastering klom naar de bewoonde wereld om inmiddels te breken in een woning en de koelkast te plunderen! Waarom niet even wat meer nuance in het vermeende enthousiasme van de voorstanders en waarom zo weinig kritische noten vanuit de politiek?
Vandaag tijdens een fietstocht op de Veluwe, kwam een jong vosje naar ons toe en at brood uit mijn hand. Hoeveel ‘ongerepte’ natuur hebben we nog in Nederland als dieren zich zo gemakkelijk aanpassen aan mensen? De wolf loop straks gerust door de woonwijk als ie honger heeft. Bang is dan ook niet want hij kent het gedrag van mensen op z’n duimpje. Ons land is domweg te klein! De ervaring met de Oostvaardersplassen, waar onder deskundige leiding dieren massaal verhongerden, heeft me geleerd sceptisch te zijn over hoe goed we de natuur kunnen beheersen.

Het lijkt mij dus heel naïef om te denken dat de wolf geen probleem zal opleveren, vooral als de populatie groeit en voedselschaarste optreedt. Experts zullen dan misschien zeggen: “Dit is een uitzonderlijke situatie,” maar ik denk dat we die situatie(s) nu al kunnen voorspellen. Onze leefomgeving is niet ideaal voor wolven omdat er geen ruimte is om hun territorium uit te breiden in tijden van schaarste. Het advies dat boeren hun schapen beter moeten beschermen met hogere en elektrische hekken doet me denken aan de mislukkingen van Jurassic Park (oké, een grapje, maar toch). En wat te denken van de schapen op de Veluwe, die het gras tussen de heide moeten wegvreten om de heide te behouden? Moeten we nu ook hen gaan beschermen tegen wolven?

Wat is de juiste aanpak?
Is er nog iets als een weging van belangen of zijn het domweg alleen de idealisten die bepalen wat de wijsheid in deze is? Missen we de wolf echt, of creëren we juist een nieuw probleem van serieuze omvang? ‘Natuurbeheerders’ streven wellicht naar spannender jacht, maar wat zijn de werkelijke gevolgen voor onze samenleving en onze gedomesticeerde dieren? Hoe zullen onze honden bijvoorbeeld reageren als ze met wolven kruisen? Misschien zie ik te veel beren op de weg (die overigens vroeger óók in Nederland leefden).

“Wie weinig weet, heeft een sterke mening” is een gevleugelde uitspraak die ik van harte onderschrijf. Misschien geldt dat nu wel voor mij, maar ik zie geen enkele reden om enthousiast te zijn over deze ontwikkeling.

De toekomst van de wolf in Nederland
Ik hoop oprecht dat ik ongelijk heb en dat de wolf geen problemen zal veroorzaken, maar ik vrees met grote vrezen. Het lijkt erop dat de beslissers zonder een solide fundament tóch besluiten nemen. Misschien moeten we wachten op de eerste incidenten voordat de discussie echt losbarst. Laten we hopen dat het zover niet komt. Tot die tijd vraag ik me af: wie komt hier met een goed doordacht en evenwichtig advies, gebaseerd op de actuele situatie in Nederland?

Jeroen Teelen 2018

040521 / 2371

040522 / 2571