12 oktober 2018

Wie moet een land leiden… een Ondernemer of een Bestuurder? (een ‘Trump’ of een ‘Rutte’?)…
VERJAARDAGSPRAAT in extremen…
Het klinkt heel verleidelijk… ‘Dat oeverloze geklets in den Haag’ versus ‘De daadkracht van de ondernemer die in korte tijd zijn bedrijf tot grote hoogte stuwt’… en het ligt dan misschien voor de hand om te denken: “We moeten dat soort mensen ook méér in de politiek hebben”. Ik hoor het tenminste regelmatig op ‘feestjes’ vol overtuiging voorbijkomen (ik heb er natuurlijk helemaal geen verstand van maar ben toevallig wel zelf ook ondernemer dus misschien herken ik iets in het gedrag…). Als ik dan vervolgens voorzichtig meld dat een narcist (hij voldoet aan alle kenmerken) als Trump onverantwoord omgaat met het wereldbelang, de democratie tot een lachertje vernedert en z’n eigen waarheden creëert, is het antwoord “Maar hij doet wel wat ie zegt en heeft in korte tijd veel bereikt”. Klaar… ik ga over op een ander onderwerp. Einde verhaal want het is waar natuurlijk… Dat geldt ook voor de olifant die de porseleinkast binnenwandelt nadat ie dit heeft aangekondigd, maar die conclusie melden is zinloos. Ook ik erger me natuurlijk regelmatig aan politici die hun eigen straatje staan schoon te vegen, veel praten zonder iets te zeggen, reactief in plaats van proactief Kamervragen stellen, soms overduidelijk niet bezig zijn met het algemeen belang maar vooral wel met hun persoonlijk belang of partijbelang. Ik zou me er echter eigenlijk niet druk om moeten maken want dat gedrag vertonen we allemaal wel eens… ook in onze werkomgeving. We zijn geen van allen full-time-kanjers… Los van het feit dat er natuurlijk goede en minder goede politici zijn heeft de politiek het extra nadeel dat alles onder een (subjectief) vergrootglas ligt. Ook de mindere momenten krijgen volop aandacht en worden liefst uitvergroot want dat voedt de discussie bij de massa. Maar, even terug naar de vraag of er meer ondernemers in onze regering zouden moet zitten…

 De eerste vraag zou denk ik moeten zijn:”Wat zijn de ambities van onze gemeenschap?” De vervolgvraag luidt:”Wie is voor die rol dan het meest geschikt?”. 

De inwoners van het land dat in puin ligt komen waarschijnlijk met heel andere ambities dan wij hier in Nederland. In dat eerste geval is misschien een sterke man/vrouw (autocraat) nodig om op korte termijn orde op zaken te stellen. Voor Nederland geldt, in ieder geval sedert 1922, de keuze ‘democratie’ en de Europese Unie bouwt zelfs aan een grensoverschrijdende democratie. Ook wereldwijd wint de democratische gedachte terrein. Ze is wellicht niet ideaal (zie ook de linkjes aan het einde van deze blog), maar biedt (al of niet ogenschijnlijke) stabiliteit, veiligheid, vrijheid etc., basisbehoeften voor de verder ontwikkeling van onze gemeenschap. Totaal verschillende en niet uitwisselbare verantwoordelijkheden!
Iets nieuws bouwen/opzetten of een bestaande situatie beheren? Bij het antwoord op die vraag wordt meteen duidelijk dat we in beide situaties zeer verschillende vaardigheden vragen. Een ondernemer is een bouwer en heeft een doel vanuit een intrinsieke motivatie, ziet kansen, probeert binnen de beperkende regels tóch ruimte te vinden en gaat met ongekend veel energie door een muur om die doelen te bereiken. Dát maakt de ondernemer succesvol! Het is niet iemand die dagelijks om tafel gaat met de medewerkers om democratisch te bezien hoe de toekomst er uit moet gaan zien. Hij of zij is, als puntje bij paatje komt, toch een autocraat en hoe aardig en innemend ook, vooral resultaatgedreven, opererend vanuit een eigen visie. Het succes van de ondernemer wordt bepaald door winst of marktwaarde (ook al was ie daar zelf misschien helemaal niet op uit). En tot slot zijn er natuurlijk goede en minder goede ondernemers… Handige jongens en visionairs, dictators en motivators… Heel verschillend, maar toch allen ondernemer. In grote organisaties is er weliswaar meer behoefte aan een expliciete balans tussen ondernemers- en bestuurlijke vaardigheden, maar ook dan blijven het ondernemingen!

Een bestuurder in een democratie houdt zich aan de democratische spelregels en zijn/haar succes wordt bepaald door het creëren van rust, veiligheid, vrijheid, voorspoedige ontwikkeling, gezamenlijkheid, overeenstemming, gedeelde waarden en normen,  etc…  voor de gemeenschap. Ondanks het feit dat de kracht van de democratie ligt in de regelgeving die we afspreken en dus niet in de persoon die de leiding heeft (in tegenstelling tot een autocratie!), heeft een volk toch altijd wel behoefte aan een duidelijke en inspirerende leider en daar ontbreekt het nogal eens aan (niet iedereen die dit gedrag wél vertoont is trouwens een populist!). Ook hier geldt natuurlijk: Er zijn goede en minder goede bestuurders… mét of zónder een duidelijke visie, mét of zónder charisma… Het probleem bij bestuurders is soms dat ze niet verder lijken te komen dan discussiëren en afwegen en initiatieven dood relativeren. Ze mijden de scherpe kantjes. Alles moet politiek correct zijn en geen aanleiding geven tot ongenoegen. Dat lijkt me niet het gewenste ideaalbeeld, maar de democratie zal er niet echt onder lijden, de vooruitgang wel. We staan dan min of meer even stil.  De pure bestuurder zou dus misschien ook wat meer resultaatgedreven kunnen zijn en niet alleen procesgedreven. Je kunt er alles van vinden maar voorlopig lijkt deze bestuursvorm (democratie) dus nog niet failliet. Ze is ook zeker niet echt ideaal in haar details want hoe prettig is het bijvoorbeeld dat iemand, die van een onderwerp echt geen verstand heeft, toch meebeslist? De inrichting van ons democratisch bestel kan hier echter toch met wat wijsheid handige regelingen treffen zodat extremen gefilterd worden en niet tot catastrofe zullen leiden, maar dat ter zijde. 

Mensen als Trump zijn ondernemers, geen bestuurders. Mensen als Rutte zijn bestuurders, geen ondernemers.
Het zijn mensen die in hun capaciteiten en drijfveren fundamenteel van elkaar verschillen.

Als Rutte morgen op de ondernemersstoel zou landen dan gaat het bedrijf waarschijnlijk failliet. Da’s natuurlijk vervelend voor de medewerkers, klanten en toeleveranciers maar de schade blijft daarmee beperkt. Maak je een ondernemer bestuurder van je land, dan laat je dus ondernemerskwaliteiten het land besturen. Je zet Max Verstappen als het ware op de stadsbus… De toekomst voor een land is daarmee onzeker en het is de vraag of dat verstandig is. Sterker nog, het levert echt een gevaar op voor de democratie en daarmee voor veiligheid en vrede! Waarom zou je dat willen? Zal dat niet zo’n vaart lopen? Ik betwijfel het. Onderschat niet de kracht van de ondernemer om zaken toch naar zijn hand te zetten. Trump laat bijvoorbeeld zien dat ie autocraat is omdat ie geen respect vertoont voor de democratische spelregels, geen respect voor politieke opponenten, geweld tolereert en zelfs aanmoedigt en de pers en critici beperkt door bij alles wat niet in zijn straatje past als ‘fake news’ af te doen. Hoe langer zo iemand aan de macht is hoe meer hij de ‘democratie’ zal uithollen zodat hij kan doen wat hem goed dunkt. Hij is dus zeker een bedreiging voor de democratie maar met z’n gedrag ook eerder een bedréiging voor de wereldvrede dan dat ie daar een pósitieve bijdrage aan gaat leveren.

Concluderend gaat het dus om het fundamentele verschil of een ‘sterke man/vrouw’ (autocraat) deze rol moet krijgen of een sterk proces (democratie). Het gevaar beide tegelijk in stand te willen houden wordt gedemonstreerd door de situatie Trump. Naar mijn overtuiging zal het proces daarbij inleveren (weg democratie).

Een terechte vraag zou tot slot zou dan ook kunnen zijn “Willen we wel een democratie?”. Het lijkt een ideaal maar ook daar is niet iedereen het mee eens. Zo vond Churchill  bijvoorbeeld : ‘Democracy is the worst form of government, except for all those other forms that have been tried from time to time’. Op zich dus geen gekke vraag, maar een antwoord daarop gaat wel wat verder dan de verjaardagspraat… Ook hier resteert waarschijnlijk de conclusie dat we bij welke invulling dan ook, als burgers toch altijd wel zullen blijven zeuren… maar dat (wederom) terzijde.

Definitie Democratie 
https://nl.wikipedia.org/wiki/Democratie

Artikel  De slimste dictators 
https://www.groene.nl/artikel/de-vijf-slimste-dictators

Filmpje Waarom is Nederland een Democratie 
https://schooltv.nl/video/waarom-is-nederland-een-democratie-het-volk-regeert/ 

Artikel Is Democratie gewenst? 
https://sargasso.nl/democratie-is-slecht-het-is-tijd-voor-de-beslissingsmachine/ 

Artikel Omstreden democratie 
https://www.boomfilosofie.nl/media/5/9789461057976.pdf 

Zelf ben ik natuurlijk blij met de vrede en heb ik vrede met het matige ontwikkelingstempo

Jeroen Teelen 2018

040521 / 2281

040522 / 2449