19 oktober 2018

Ik weet nog heel goed dat ik op de middelbare school, als jongetje van 14, in de kamer van de directeur achter de microfoon (hoorbaar in alle klassen) een pleidooi hield voor acties om de walvissen te redden van de walvisvaarders. Ik veegde publiekelijk de vloer aan met de mening van een van mijn docenten dat dit allemaal zinloze energieverspilling was door te melden:

“Als we allemaal zo denken als de meneer XXX, verandert er niets in deze wereld. Wij moeten er vandáág wat aan doen en niet wachten op anderen die het morgen misschien gaan probéren!”

Ik had het nog niet gezegd of er klonk een ‘bonk, bonk, bonk’ van boven, parallel met een soort gejoel/gelach. De betreffende leraar had (toen al) zwaar overgewicht en liep met een kruk… Je hoorde hem dus al van verre… Je wist ook precies waar hij was want je kon, in de pas met het gebonk, de klassen op volgorde horen juichen en lachen als ie voorbij kwam. Het leverde een heel boze leraar op die de kamer van de directeur binnenstoof… Ik zal je de sappige details verder besparen maar achteraf gezien had hij natuurlijk gelijk. De bevlogenheid en energie van jonge en enthousiaste mensen zijn natuurlijk prachtig om te zien en werken heel aanstekelijk, maar levenservaring kijkt daar toch vaak wat neerbuigend tegenaan…  De nuchtere constatering dat je met je jeugdig enthousiasme bij grote zaken niet echt veel verder komt is voor de jongere wellicht een koude douche maar voor de oudere zo voorspelbaar. Je bent de mug die de olifant probeert af te remmen. Heel waardevol dus… ervaring…

Ervaring is echter vaak ook het argument om bij elk initiatief tot veranderen aan te geven “Hebben we al geprobeerd… gaat echt niet werken!” Hoe ouder je wordt, hoe vaker je ‘m hoort…

Het is ‘Regeren vanuit de achteruitkijkspiegel’ en dat is alleen effectief in een zeer stabiele omgeving, oftewel, als de wereld heel snel verandert heb je niets meer aan ervaring, maar wel aan onmiddellijk handelen!

Heel jammer dus dat ervaringen uit het verleden ook initiatieven lam leggen die nu wel succesvol zouden kunnen zijn. In een snel veranderende wereld is ervaring dus ballast want het beperkt, al of niet bewust, je flexibiliteit. De gelukkige constatering dat de jongere zich van een mening of ervaring niet altijd direct wat aantrekt en toch doorpakt geeft hoop. Hij focust namelijk op kansen en niét op ervaringen en dat is een fundamenteel verschil. Dat ie daarbij dus ook af en toe z’n kop stoot is misschien wel een betere opvoeding dan de oudere die zijn/haar experiment op voorhand dood redeneert.

Bij ‘olifantenprojecten’ zoals de walvisvaarders krijg je als jeugdige hooguit applaus voor je inzet en bewondering voor je durf maar het besef van de jeugdige dat het geen veranderingen teweeg zal brengen, komt pas later. Je mag al tevreden zijn als het leidt tot bewustwording of meer aandacht bij je directe omgeving. De echte veranderingen bij de grote zaken komen pas als je in staat bent de betrokken omgeving een spiegel voor te houden. Strijd is meestal niet erg slim en ook niet effectief, maar spiegelen wel… dus; “Zet de ander aan het denken!”. Nelson Mandela, Martin Luther King e.a. waren hiervan natuurlijk prachtige voorbeelden… Rede versus fysieke strijd… Voor jongetjes of meisjes van 14 dus echt een stapje te ver? Nee hoor! Ze hebben nog de spiegel van de kinderlijke onschuld. Een betere spiegel dan eerlijke kindervragen is er toch bijna niet?

(tussen die leraar en mij is het trouwens wel weer goed gekomen… ik heb het vak laten vallen…)

Jeroen Teelen 2018

040521 / 2188

040522 / 2401