23 november 2018

Nee, ik wil heel graag thuis bevallen…
Ik heb een lieve schoonzus van 68. Ze ziet er uit alsof ze nog vijftig moet worden en dat is geweldig, maar toch zou ik niet graag met haar willen ruilen. Zuurstoftekort bij de geboorte heeft haar hersenen beschadigd, waardoor fijne motoriek, lopen, praten, et cetera allemaal traag en met veel moeite gaan. Ze is dus lichamelijk en geestelijk beperkt. Ze heeft een rolstoel, een scootmobiel, een spraakcomputer (die ze door haar spasmen niet goed kan bedienen) en wij gaan iedere zondag met veel plezier naar haar toe, maar dat maakt de situatie natuurlijk niet wezenlijk beter. Ze woont in een zorgcentrum en heeft haar leven lang een heel groot probleem. Dat gun je niemand en zeker je eigen kind niet, dunkt me. Alles door een kleine stommiteit of omissie bij de bevalling, wat altijd en overal kan gebeuren. Zij is op zo’n moment niet de enige met een probleem; ook het gezin waarin ze geboren is heeft er de rest van het leven mee te dealen. Daarnaast zijn er de maatschappelijke lasten in termen van zorgvraag en kosten.

Toch hoor ik nog steeds aanstaande moeders zeggen dat ze graag thuis willen bevallen omdat de zwangerschap goed verloopt (alsof dat automatisch een veilige bevalling garandeert), het romantischer is, en ze geen gedoe willen, óf dat hun geloof dit aangeeft. Ik ben wat dat betreft wel een boer, want ik flap er dan recht voor z’n raap uit dat je met zo’n keuze dus bewust risico’s neemt met je kind. Het ziekenhuis, waar mijn eigen kinderen trouwens zijn geboren, kan ook een superfijne omgeving zijn om je gezinsuitbreiding te vieren, en is juist helemaal geen ‘gedoe’, maar eerder gemak.
Ik voel een soort plicht mijn ervaring te delen en hen duidelijk te maken dat je onnodig risico’s loopt en dat je met eventuele gevolgen de rest van je leven moet dealen, nog los van wat je je kind aandoet. Het aantal mensen dat hier niet eens over nadenkt, schrikbarend.

Natuurlijk heb ik artikelen gelezen over dit onderwerp, en het is opvallend dat voornamelijk baby-sterfte het criterium in de afweging is. Het ‘ongelukje’ met mijn schoonzus speelt blijkbaar in de opinievorming niet eens een rol, en dat lijkt me op z’n zachtst gezegd niet volledig. Ik ben helemaal verbaasd over een artikel van prof. Simone Buitendijk (2010, maar ook later) waarin thuis bevallen zelfs wordt gekoesterd! Ook hier weer de discussie over de interpretaties van babysterftecijfers en de wijze waarop andere landen registreren, waardoor vergelijken problematisch wordt en foutieve conclusies kunnen worden getrokken. Dat begrijp ik natuurlijk wel. Ze zal heus een goed argument hebben, maar daarmee beschouwt ook zij het ‘ongelukje’ bij mijn schoonzus blijkbaar niet als een element in de afweging, terwijl ik denk dat het dat wél zou moeten zijn.

Citaat Simone: ‘Vrouwen die thuis willen bevallen, zijn het meest tevreden over hun bevalling. Ik denk dat we met z’n allen, dus ook de gynaecologen, het systeem van thuis bevallen moeten omarmen en er trots op moeten zijn dat het in Nederland kan. De Canadezen, Australiërs en Amerikanen kijken naar Nederland als voorbeeld, terwijl we hier intussen van die enorme debatten hebben over de thuisbevalling. De discussie moet gewoon eens een keer ophouden, want de risico’s zijn laag en het is voor vrouwen een groot goed.’

Haar argumenten vóór thuis bevallen vind ik, netjes geformuleerd, onbegrijpelijk:

Moeten we trots zijn omdat we onnodig risico’s nemen? Die risico’s zijn misschien gering, maar de eventuele gevolgen kunnen gigantisch zijn! Een kort feel-good momentje thuis kan je hele gezin en zelfs je hele familie een levenslange handicap opleveren!

Ik vind dat ze een soortgelijke blunder maakt met het artikel waarin ze stelt dat de gevaren van een ziekenhuisbevalling nergens worden besproken en dat die er ook zijn. Het is zoiets als beweren dat: “het zelfs in het ziekenhuis fout kan gaan!”.
Is dat een valide argument voor haar pleidooi? Een wetenschapper onwaardige uitspraak, dunkt me. Om daarmee te suggereren dat je beter af bent thuis is trouwens ook niet wat de rest van de wereld vindt. Het is ook niet aannemelijk, tenzij er in een specifiek geval iets met het ziekenhuis aan de hand is.

Opmerkingen als: “In het ziekenhuis kan het ook fout gaan” zijn vergelijkbaar met “Je kunt ook longkanker krijgen als je niet rookt”.

Mensen die dit zeggen hebben per definitie gelijk. De plaats waar je bevalt is geen garantie dat alles naar wens verloopt. Je kunt je echter wel afvragen waar je het liefst wilt zijn áls er toch onverhoopt iets fout dreigt te gaan? Als je bijvoorbeeld een hartstilstand krijgt, lig je dan liever thuis op de bank met de dokter in aantocht of toch liever in een ziekenhuisbed aan de monitor met alle specialismen om je heen? In beide gevallen kun je nog steeds overlijden, bijvoorbeeld als de stroom uitvalt, maar als ik moet gokken, kiest iedereen volgens mij toch echt voor het ziekenhuis! In het ziekenhuis heb je in theorie alles en iedereen bij de hand en als het daar mangelt, moet dáár dus wat aan gebeuren en niet aan de keuze op zich!

Thuis ben je slechts voorbereid op de meest voorkomende zaken en als de vroedvrouw niet op tijd is, zelfs dat niet!

Je loopt dus sowieso éxtra risico, en dat kan net te veel zijn, zoals bij mijn schoonzus. Ik begrijp niet waarom je zo’n risico bewust neemt en al helemaal niet waarom een hoogleraar dit ook nog verdedigt. Ik heb geen enkel rationeel argument gevonden.

Ook oneliners als: “Thuis bevallen net zo veilig als in het ziekenhuis…” suggereren dat je niet meer risico’s loopt als je thuis bevalt, en daarmee zeg je dat het ziekenhuis, ook bij complicaties, geen toegevoegde waarde heeft. Dat zal niet de opzet zijn van de schrijvers van het artikel, maar dergelijke oneliners worden door de pers (dit ís een krantenkop) en Jan Publiek gekoesterd en scheppen een schijnveiligheid bij hen die niet verder zoeken of nadenken. Niet doen dus, lijkt me. Zet er dan tenminste een vraagteken achter!

In 1970 beviel nog 57,3% thuis, in 2015 nog 13% en sindsdien schommelt het rond de 12,7%. Bedenk daarbij dat dit in de ons omringende landen nog slechts 0,5% tot 3% is en in veel landen inmiddels zelfs verboden!

Zijn wij zo slim of is de rest van de westerse wereld zo dom?

Wat is het rationele fundament onder onze afweging? Nederland is een van de weinige landen in de westerse wereld waar thuis bevallen nog gekoesterd wordt. Ook al zijn babysterftecijfers misschien geen indicatie voor een voorkeur omdat een vergelijking met andere cijfers niet valide is, dan zou het antwoord op één vraag dat wel kunnen zijn.

Iedere aanstaande moeder met een thuis-beval-wens zou de vraag gesteld moeten worden:

“Stel dat er wél iets mis gaat met jou of je kindje, waar ben je dan liever… thuis of in het ziekenhuis? En loop jij dat risico ook?”

Dát lijkt me een goede en eerlijke maat tot het moment dat er een echte eenduidige wetenschappelijke norm is die de voorkeur aanduidt met een goede rationele onderbouwing. Dat we er vervolgens op mogen vertrouwen dat het ziekenhuis zijn werk naar behoren doet, lijkt me niet meer dan normaal.

Ik weet dat voor velen de wereld van de gehandicapten een ‘ver van mijn bed show’ is. Dat was het voor mij ook, maar het kan morgen onverhoopt zomaar ineens een zeer intens deel van je leven worden!

Jeroen Teelen 2018

040521 / 2526

040522 / 2943