13 december 2018

Kan dat… Kerst zonder enig religieus tintje? Tuurlijk! Hoewel ik agnost ben, zie ik de waarde van het fenomeen ‘kerk’ (niet te verwarren met religie) op zich. Een ontmoetingsplaats voor hen die daar behoefte aan hebben, en een steun in de rug (als je een goede voorganger hebt) voor degenen die dat nodig hebben. Een goed verhaal van een voorganger kan bovendien helpen bij je eigen oordeelsvorming.

Ik bezoek het kerkgebouw vooral voor de mooie orgels en de akoestiek. Het begeleiden van een trouwpartij of begrafenis op het orgel of invallen als koordirigent vind ik ook geen enkel probleem. Vanaf mijn 13e speel ik op die orgels en sinds mijn 19e dirigeer ik, beide met veel plezier. Zo kwam ik in contact met de bouwers van de jaarlijkse kerststal. Zij waren aan het timmeren terwijl ik aan het repeteren was.

Kerststal-bouwers

De groep kerststal-bouwers van de grote kerk in ons dorp vroeg me of ik iets kon toevoegen aan het gebruikelijke eindproduct. Met mijn technische achtergrond bedacht ik allerlei leuke gadgets, variërend van lichteffecten en onweerssimulators tot bewegende deurtjes en geluidjes. Toch legde ik die ideeën telkens weer terzijde, omdat ik dacht: “Ja, en dan? Wordt het daarmee beter?” Nee, het werd misschien iets leuker, maar het voegde niets toe aan het fundament. Ik had een kapstok nodig om nieuwe ideeën aan op te hangen. Zonder die kapstok zou het uiteindelijk een onsamenhangende chaos worden.

Om te beginnen bij het fundament, ging ik spitten op het internet. Uiteindelijk werd de geboorte van Jezus mijn kapstok, want daar draait het allemaal om met Kerst. Misschien denkt u nu: hoezo niet gelovig… Jezus? Inderdaad, zelfs niet-religieuze wetenschappers zijn het erover eens dat er een soort ‘Jezus’ heeft geleefd die allerlei bijzondere dingen heeft gedaan en daarmee positief heeft bijgedragen aan de maatschappelijke ontwikkeling. De religieuze interpretaties ontstonden pas daarna. Dat werd mijn uitgangspunt: 

Een verhaal over de geboorte van Jezus, maar dan zonder dogmatische geloofsfranje.

Op het internet vond ik echter geen geschikt verhaal; elk verhaal stond stijf van de ‘sprookjespap’. Daarom besloot ik zelf een poging te wagen om het verhaal van Jezus’ geboorte te vertellen, met een kerstboodschap speciaal voor kinderen. Een verhaal zonder God of engeltjes, maar met herkenbare zaken voor een kind en een duidelijke boodschap. Dit alles ingebed in mooie muziek en achtergrondgeluiden, zodat de kerststal niet langer een statisch geheel blijft, maar een echte beleving wordt. Een soort ‘Kerststal-Efteling’ dus.

Vele honderden niet-gelovigen bezoeken jaarlijks de kerststal. Waarom zou je hen bewust kwetsen met een verhaal waar ze niets mee hebben en dat hen misschien zelfs de kerk uit jaagt? Ineens had ik een missie: 

Een kerstverhaal dat indruk maakt op kinderen omdat ze zaken herkennen en begrijpen wat er wordt verteld. Een verhaal dat richting geeft aan goed en kwaad, zonder gebruik te maken van woorden waar ze niets mee kunnen.

De uitdaging met de ‘schriftgeleerden’

Het bleek nog een hele uitdaging om te zorgen dat de lokale ‘schriftgeleerden’ er niet stiekem toch hun stempel op zouden drukken, vooral als je dit in een kerkgebouw wilt laten plaatsvinden. Deze drang naar het toevoegen van religieuze elementen vond ik onverstandig, want daarmee neem je vooral jezelf serieus. Dit is wat ik vervolgens wel ben tegengekomen. Een belletje van de pastor begon met: “Tja Jeroen, dit kán natuurlijk niet, want het verhaal is feitelijk onjuist”. Ik reageerde: “Oh, vertel! Ik heb namelijk juist gepoogd om me wél zoveel mogelijk aan de feiten te houden!”
Vervolgens ging de discussie over ‘het feit’ dat de herders niet door de ster naar de stal werden gelokt, maar dat ‘hen een engel verscheen!’ Mij zakt dan de broek af. Ik begrijp niet dat mensen met een dergelijke beperkte mindset, die zichzelf ook nog als ruimdenkend beschouwen, een leidinggevende rol kunnen hebben in zo’n kerkgemeenschap. Ruimdenkendheid in je eigen potje! Misschien zijn de echt wijzen dan ook al heel al lang uit die gemeenschap verdwenen. Ruimdenkendheid begint toch met oog hebben voor zaken buiten je eigen ‘waarheidskoker’, en dat is precies wat er niét gebeurt. Wat overblijft is vermeende wijsheid vanuit de religie, zonder enig rationeel fundament. De heilige waarheid van je eigen overtuiging? Hoe kortzichtig en dom.

Hoewel ik hun argumenten dus begrijp, onderschrijf ik ze niet. Mijn conclusie was dan ook: dan maar niet in de lokale RK-Kerk. Het kan vast ook anders, dacht ik en de protestantse gemeenschap in de Grote (Lebuïnus)Kerk in Deventer bood wél een ongecensureerd podium voor deze aanpak. Helaas is dat door de multi-functionaliteit van deze kerk niet langer haalbaar (evenementen) dus nu probeer ik voor dit verhaal een plek te vinden waar de ruimdenkendheid ook is doorgedrongen.

Bekijk de video op: https://www.youtube.com/watch?v=DdoifFVlTwg

Mocht je interesse hebben dan nodig ik je graag uit!

Het verhaal (tekst en audio) te vinden op www.JeroenTeelen.nl en anders is een mailtje voldoende om het gratis toegestuurd te krijgen. Ook wordt het geheel via DMX bestuurd dus een walhalla voor een techneut om hier ook voor eigen gebruik verder vorm aan te geven. Eenieder is vrij om dit te gebruiken (binnen de geest van het doel natuurlijk).

Jeroen Teelen 2018

040521 / 1669

040422 / 1823