26 april 2019

Slim of Dom? Daarmee is je leven niet bepaald…
Natuurlijk is het fijn als je goed kunt onthouden… je haalt misschien een tien maar je kunt bijvoorbeeld nog geen problemen oplossen. Natuurlijk is het fijn als je goed problemen kunt oplossen… je haalt misschien een tien, maar je kunt daarmee nog geen groep motiveren, een mooie tekening maken of een vriendschap onderhouden, etc. etc..  Ik ken niemand die op alle fronten even succesvol is maar veel kinderen lijden onder het gevoel dat ze niet zo goed meekomen in de klas… Ze schamen zich er soms voor en worden onzeker en dan moet ik een emotie onderdrukken want je gunt ze allemaal het allerbeste natuurlijk. Dat schaamtegevoel en die onzekerheid zijn echt niet nodig want het ís niet eens het allerbelangrijkst voor je ontwikkeling en je latere mogelijkheden of geluk. Laat je er niet door uit het veld slaan! Ik ken toppertjes die het op school niet zo goed deden en ik ken toppertjes (zelfs hoog begaafden) van toen in de lagere schoolklas die er later toch niets van terecht hebben gebracht…

Ons wordt op allerlei manieren en omtrent allerlei disciplines, een maatlat geboden… De Cito, het schooladvies, het diploma, psychologische test, samenwerken met collegae, klanten, omzet, leiding geven, ondernemen… het houdt niet op. Als je op het internet zoekt op “Slim of Dom” komen er allerlei testjes… (vooral rekenen en parate kennis) en  daar blijft het eigenlijk bij. Sociale vaardigheden behoren blijkbaar niet bij “Slim of Dom”? Wat raar dat we ons hierbij beperken tot weetjes en rekenvaardigheden want het leven is toch veel complexer? Trouwens, ‘rekenen en weetjes’ zijn nu net zaken die een computer nóg veel beter kan dan de slimste mens en ieder mens kan er over beschikken… dus wellicht straks juist helemaal niet meer van belang voor de mens zelf of ben ik nu een beetje te kort door de bocht?
Uiteindelijk blijkt er veel meer nodig te zijn dan de Cito-Maatlat of een diploma van een kennisinstituut om het leven op een acceptabele manier door te komen. Natuurlijk heb ik een goede opleiding echt wel als een heel groot voordeel ondervonden. Het geeft je wel zelfvertrouwen en een voorsprong, maar het is niet dé maat voor succes (whatever that may be) in je leven en daar dacht ik vroeger dus anders over.

Op sommige fronten acht ik mezelf redelijk “slim” en op andere weer redelijk “dom”. Dat meet ik dan af aan reacties die ik terugkrijg. Die reflectie kan in west Europa misschien een graadmeter zijn, maar in Amerika wordt je per definitie de hemel in geprezen, zelfs tijdens je ontslaggesprek, dus daar werkt dat niet zo. Er is dus geen enkele garantie dat zelfs je eigen graadmeters betreffende je capaciteiten ook de waarheid (als die al bestaat) vertegenwoordigen.  Moeilijk, moeilijk, moeilijk dus… Slim en Dom zijn niets zeggende begrippen als je er niet tenminste een domein én een maatlat aan koppelt. Dus een heel specifieke context.

Als ik terugkijk binnen mijn eigen bedrijf dan denk ik dat ik vroeger een grote fout maakte door vrijwel uitsluitend te kijken naar opleiding. Dat zal echt niet in alle functies zo zijn, maar zo was het bij ons toch eigenlijk wel. Het liefst zelfs ‘cum laude’… Ik had eerder de neiging om de uiterst intelligente maar sociaal ‘onhandige’ een kans te bieden dan andersom. Een opleiding is veelal slechts beperkt tot één domein (kennis en/of vaardigheidsgebied) en daarmee dus zeker geen goede generieke graadmeter voor je algemeen functioneren, je creativiteit, je leidinggevende capaciteiten et cetera. Ik vind zelf dat de opleidingen mij veel  gebracht hebben en ik heb ook de indruk dat de opleidingen die je als tiener of twintiger aangaat, qua rendement (geïnvesteerde tijd) het meest opleveren. Het gaat dan niet alleen om de kennis maar ook om de persoonlijke vorming en het aangaan van een uitdaging. Ik heb veelvuldig ervaren dat; “Iets minder slim met veel karakter” het gemiddeld verder schopt dan andersom! In principe kun je bijna alles worden wat je wilt als je doorzettingsvermogen hebt. De allerslimste van de klas die dat bijvoorbeeld niet heeft, schopt het meestal niet zo ver!

Met de kennis van nu zou ik eveneens een verbreding hebben nagestreefd en bijvoorbeeld filosofie een meer belangrijke plaats hebben gegeven. Destijds vond ik dat totaal geen optie. Ik zag de zin van zo’n vak niet en vond het maar een ‘geitenwollen sokken gedoe’… Misschien is hier een geestelijke rijpheid nodig (wat ouder/meer ervaren zijn) om het op waarde te kunnen schatten. In mijn geval liep ik stuk op de poging van de docent om eigen filosofieën te etaleren. Er werd niet gepoogd het belang van de filosofie zelf over het voetlicht te brengen bij studenten. Ik weet nog dat ik na twee colleges (KUN) volledig ben afgehaakt (bij het eerste college zaten er ong. 250 (bèta)studenten in de zaal, bij het tweede nog ong. 50  en bij het derde was de collegezaal weer beschikbaar voor vakken die men als student wel belangrijk vond).

Kortom, de cijfers op school, je uiterlijk of je ‘kruiwagens’ zijn minder bepalend voor je toekomstmogelijkheden dan je wil om iets te bereiken! Je succes wordt bepaald door de combinatie van al je vaardigheden, inclusief je levenshouding, dus maak er een feestje van en laat je niet onzeker maken door alleen cijfers!

Jeroen Teelen 2019

040521 / 1976

040522 / 2705