72 “Uit de oude doos…” Commentaar miljoenen nota 2000
Gewoon een leuke herinnering…
KPMG-genodigden voor de “Ontbijtbijeenkomst bespreking miljoenennota 20 september 2000”
locatie: Twentse Schouwburg te Enschede (prof. Arnold Heertje, een meneer waarvan ik de naam niet meer weet en ik waren gevraagd door de KPMG directie om hierop een toelichting geven). Een hele eer (en ik heb daar ook helemaal geen verstand van natuurlijk), maar ook frustrerend als je, na lezing, merkt dat je geen goed gevoel krijgt bij de beleidsmatige inhoud van de nota…
Ik was overtuigd van het maatschappelijke belang om ten aanzien van de opkomst van nieuwe technologie (computers/micro-electronica) beleid te ontwikkelen om ons land klaar te maken voor de toekomst. Ik spreek dan over gevolgen voor onze economie (kennis-economie als aanvulling op agrarische en industriële economie die we al kenden), infrastructuur (aanleg glasvezel e.d.), internationale educatie en kennis-uitwisseling, enz. enz. Er kwam veel op ons af. De computer was er al wel, maar de technologie-ontwikkeling zou op bijna alle terreinen plaatsvinden en dat vroeg om breed beleid of tenminste brede maatschappelijke overweging.
Mijn verhaal van toen, kwam ik toevallig weer tegen en bijna 25 jaren na dato bekruipt me nog steeds hetzelfde gevoel. Er is nauwelijks beleid, maar er wordt veel gedweild.
De letterlijke tekst van de voordracht toen:
Goedemorgen lotgenoten in de fuik van KPMG.
Regeren is vooruitzien… Niet alleen een adagium maar ook de plicht van elke regering…
Het staat er dit jaar ook werkelijk in en ik heb mijn best gedaan om vanuit mijn beperkte lekenblik als ‘ondernemer in de kennis-economie’, stil te staan bij enkele punten uit de gisteren gepresenteerde miljoenen-nota en de voor mijn gevoel nog veel belangrijkere Macro Economische Verkenning 2001.
De kennis-economie…
Wat moet ik me daarbij voorstellen? Een klein stukje historie…
De agrarische economie kende levensmiddelen als de belangrijkste economische drijfveer. Deze werd opgevolgd door de industriële economie waar machines en apparaten (dus ook computers) de belangrijkste drijfveer waren.
Nu staan we aan de vooravond van de kennis-economie waarin zogenaamde kennisproducten (software, zakelijke dienstverlening, databases en dergelijke) de belangrijkste economische drijfveer zijn.
De agrarische economie en ook de industriële economie zullen niet verdwijnen maar hun procentuele aandeel in het Bruto Binnenlands Product (kortweg BBP), neemt sterk af en de ondernemers in die sectoren krijgen het gemiddeld alleen maar moeilijker. Natuurlijk gaat dat allemaal niet van vandaag op morgen. In de VS zakte de landbouwsector in 100 jaar terug van 40% naar 3% van de werkzame bevolking en zelfs Vlaanderen is in 100 jaar tijd van een agrarische economie getransformeerd tot een diensten-economie. Vroeger zeiden we wel eens gekscherend dat de intelligentie in Nederland en België groeide wanneer er iemand van Limburg naar Vlaanderen verhuisde, maar in 1997 echter bleek het HIGH TECH aandeel in het Vlaamse BBP 9% tegenover Nederland met 5,1%. We zouden dus eigenlijk een voorbeeld aan Vlaanderen moeten nemen….. We lopen dus zeker niet voorop, zelfs niet binnen Europa, daar waar het onze toekomstige boterham betreft.
Volgens prof. Lester Thurow Econoom op het MIT wordt trouwens niet zozeer de ICT (de Informatie en Communicatie Technologie) maar de biotechnologie, en dan met name de gen-technologie, de belangrijkste revolutie van de komende tijd. Dus misschien moeten we niet slechts op één paard wedden, maar dat terzijde. Tot zover het kader van waaruit we vertrekken anno 2000.
Regeren is vooruitzien…
In de macro-economische verkenning wordt gemeld dat de reden waarom we op ICT-gebied zo zwaar achterliggen op de VS, ligt in het feit dat hier geen belangrijke ICT-producenten zijn gevestigd. Ik zie dit anders. Ik denk, kort door de bocht geformuleerd, dat een computerfabriek tot de categorie industrie behoort en dáár komt voor ons in Nederland straks dus niet de grote groei vandaan. De technologie zélf levert niet veel op, maar nieuwe ondernemingsmodellen, bedrijfsstrategiën en producten die dankzij die ICT mogelijk zijn, wél. Gebruik technologie om nieuwe dingen te doen. Dáár komt de groei vandaan. De opmerking zelf ervaar ik dan ook als een bewijs van een gebrek aan visie. Juist beleids-initiatieven voor het ontwikkelen van new business krijgen geen enkele aandacht. In de samenvatting van de nota die ik van KPMG ter voorbereiding mocht ontvangen, werden begrippen als ICT, kennis-economie en het ontwikkelen van new business niet eens genoemd!
Regeren is vooruitzien….
Wij Nederlandse ondernemers liggen te slapen. We gaan door op de bekende weg en beschouwen de aanschaf van een computer al als innovatie. Maar omdat je de stoep nu met de bezem in plaats van met de tandenborstel schoonmaakt, ben je nog niet innovatief! Je doet exact hetzelfde op een eenvoudiger manier! De boterham ligt echter in het doen van nieuwe dingen en daar is nu net onze Calvinistische instelling een grote belemmering voor. Je mág hier in Nederland niet mislukken dus blijf je bij het vertrouwde. In Japan is het nog erger en wordt er zelfs verwacht dat je zelfmoord pleegt als je failliet gaat. In de VS daarentegen ben je pas een ondernemer als je tenminste één keer failliet bent gegaan.
Is dat ‘nieuwe dingen doen’ nu echt zó belangrijk? Ik denk het wel! De VS haalt meer dan de helft van haar economische groei uit bedrijvigheid die 10 jaar geleden nog niet of nauwelijks bestond. In Nederland is dat, naar ik meen minder dan 10%, maar u vergeeft me als het nóg minder blijkt te zijn…. En wát we doen hebben we grotendeels afgekeken. Als het doen van nieuwe dingen ons doel moet worden om ons in de kennis-economie te kunnen profileren, is tolerantie voor mislukking dus iets waaraan we onmiddellijk moeten gaan werken. Daar zouden we beleidsmatig een voortouw kunnen nemen.
Regeren is vooruitzien…..
De miljoenennota geeft aan dat er zwaar geïnvesteerd wordt in infrastructuur. Toen ik dat las was ik aangenaam verast en dacht natuurlijk onmiddellijk aan glasvezel en datacom. Dom, dom, dom…. helemaal FOUT! De HSL en meer beton in de randstad blijken de slokops te zijn. Glas wordt niet eens genoemd! Dat wordt volledig overgelaten aan de marktsector. Ik vertaal dat als “ook op dat punt dus geen visie en dientengevolge geen beleid”. De nota meldt verder dat de ICT investeringen in de VS niet alleen vér boven die in de Europese landen liggen, maar dat ze ook nog eens sneller groéien! Ik denk dat beleidmakers daar van zouden moeten schrikken. Dat schreeuwt om beleid in de zin van het faciliteren van ondernemerschap, vooral in new-business én het inrichten van internationaal erkende specialismen op kennis-economische en/of gen-technologische terreinen binnen ons hoger onderwijs. Het enige dat ik echter heb mogen beleven is het spotje van Postbus 51 dat Slagerij van Kampen nu ‘digitaal’ moet gaan. Echte onzin en zonde van het geld van Slagerij van Kampen want die verkoopt er geen worst méér door.
Regeren is vooruitzien klinkt mooi, maar zolang ministers hun tijd besteden aan het verdedigen van het standpunt dat;
- de opgevoerde brommer van de kwajongen die voor de tweede maal gepakt wordt, moet worden vernietigd,
- discussiëren over details met motorrijders belangrijker is en
- veroorzakers van de files de tol moeten gaan betalen,
terwijl ze intussen visionair niets toevoegen, heb ik daar dus niet zo veel vertrouwen in. Ik weet het… Ik ben de leek en zij zijn de specialist, maar toch…
Twente kan vooruitzien……
Ik denk dat we regionaal een prima voedingsbodem hebben voor het ontwikkelen van new business. Twente blijft een uithoek in Nederland maar in de new-business kunnen we met behulp van internettechnologie nog steeds een plekje verwerven op de wereldmarkt want daarin speelt de locatie geen rol. We hebben uitstekend hoger onderwijs dat naar ik hoop, gaat kiezen voor het excelleren in één of twee belangrijke gebieden binnen de kennis-economie, want je kunt niet op alle fronten de beste zijn. En tot slot, wij kunnen regionaal wél zorgen dat we ondernemerschap stimuleren en nieuwe ideeën en wilde plannen honoreren in faciliterende zin. Laat Twente dé bakermat zijn van nieuwe ondernemingen in met name de kennis-economie….. want landelijk concurrerend beleid behoeven we nog niet te vrezen!
Door Jeroen Teelen
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!