Deel 1: Bewustwording en Relativering
Deel 2: Religie, Ratio, Maatschappelijke Pijnpunten
Deel 3: Acceptatie en Discussie
Deel 4: Mijn persoonlijke conclusies (voor wat ze waard zijn natuurlijk)

De invloed van religie op de maatschappij Deel 3:

Acceptatie en Discussie

Het ‘bekeerde’ dominee-echtpaar uit de Biblebelt…

Ik was enkele jaren lid van een seculiere discussiegroep “De Vrijdenkers,” waar allerlei thema’s aan bod kwamen, dus soms ook onderwerpen over religie en/of haar impact op de maatschappij. Achter mij zat een keurig echtpaar uit een naburige stad en zodra het een religieus tintje had, werden ze opvallend betrokken bij de discussie. Omdat het echtpaar zich heel negatief uitliet over religie en religieuze groeperingen, heb ik in de pauze gevraagd wat daarvan de oorzaak was. Het antwoord was zeer verrassend en voelde heel dubbel. “Wij waren een dominee-echtpaar en komen van de Veluwe. Pas onlangs kwamen we erachter dat de kerk ons van jongs af aan geestelijk heeft verminkt en bedrogen. Onze ogen gingen open nadat we in een andere omgeving terecht waren gekomen. We willen niets meer met religie te maken hebben!”

Dat verklaarde natuurlijk veel. Je zult als ouders een dergelijk verwijt van je kinderen krijgen… Het is bewonderenswaardig dat ze zich zo hebben ontworsteld aan hun oude leven, maar het is ook triest dat hen dit is aangedaan en dat niemand er verder aanstoot aan lijkt te nemen. Dit voorbeeld laat zien hoe moeilijk het kan zijn om te ontsnappen aan de invloed van een gesloten gemeenschap, vooral als je fysiek in diezelfde omgeving blijft wonen. Dit roept de vraag op of er bewust onvoldoende ruimte wordt geboden voor bredere oriëntatie in zulke gemeenschappen, wat een bedenkelijke situatie creëert.

“Ik plaats dit voorbeeld hier natuurlijk niet zonder reden. Acceptatie en discussie omtrent religie en haar uitwassen kunnen variëren van relatief onschuldige zaken, zoals het luiden van een kerkklok, tot ernstigere situaties, zoals die welke het dominee-echtpaar heeft ondervonden. Deze situaties kunnen zich zowel binnen de eigen gemeenschap als ten opzichte van andersdenkenden voordoen. Het spectrum van religieuze invloed is breed, zowel qua geografische spreiding als qua diepgang, en niet iedereen is in staat of bereid om hier tegenwicht aan te bieden. Bovendien heeft iedereen zijn eigen grenzen en inzichten, wat deze discussie complex maakt. Toch moeten we proberen om concreet te reageren en na te denken over hoe we hiermee omgaan.”

1. Acceptatie
   Er is geen vaststaand kader voor het wel of niet accepteren van uitingen van anderen, omdat dit afhankelijk is van verschillende factoren, zoals persoonlijke normen en waarden, individuele grenzen, culturele achtergrond en de specifieke situatie zie Dick Wursten (Theoloog, België).
2. Breder informeren en discussiëren is meestal een goede stap om tot wederzijds begrip te komen, maar dit moet wel gebeuren met een open geest en op basis van gelijkheid. Zelfs dan zal het niet altijd lukken als de spirituele of rationele fundamenten te veel van elkaar verschillen. 
   1. Eigen gevoelens en behoeften:
      Waar en waarom ervaar je problemen, en waar niet? Waarover kun je van gedachten wisselen met de ander, en waarover niet? Waar liggen jouw grenzen, en waarom? Niet iedereen kan dit allemaal even goed, daarom mogen we van anderen verwachten dat ze zich bewust zijn van deze dynamiek en zich fatsoenlijk gedragen tegenover andersdenkenden.
   2. Fatsoen en Redelijkheid:
      Redelijkheid betekent dat je je gedrag tegenover anderen kunt verantwoorden. Dit vereist een open houding en inzet van beide partijen. Het is cruciaal om wederzijds respect te tonen, zelfs wanneer men het niet met elkaar eens is. Dit houdt ook in dat je bereid bent je standpunten te onderbouwen, en dat is iets anders dan simpelweg zeggen: “Omdat ik dat geloof!”
   3. Andersdenkenden:
      Het spreekt voor zich dat je moet accepteren dat anderen hun eigen mening en gevoelens hebben en dat zij anders mogen denken en andere keuzes mogen maken dan jij. Het is echter ook belangrijk dat men niet over de grenzen van de ander heen gaat. Niemand hoeft onbeschoft gedrag, respectloosheid, of discriminatie te accepteren, ongeacht de reden.
   4. Grenzen stellen:
      Het is essentieel om grenzen te stellen en voor jezelf op te komen wanneer anderen deze grenzen overschrijden. Dit geldt zowel in het dagelijks leven als binnen groepen, vooral wanneer een leider of bestuurder deze grenzen negeert. Niemand hoeft fysieke of emotionele mishandeling te accepteren. Een herkenbaar en concreet voorbeeld hiervan is wanneer iemand zich boven andersdenkenden verheft door te zeggen: “Wij hebben het ware geloof” of “Ik zal voor jou bidden omdat je anders- of ongelovig bent.” Dit getuigt van regelrechte minachting voor andersdenkenden en overschrijdt duidelijk hun grenzen. Andersom geldt een pure minachting van iemands religieuze overtuiging ook van ontoelaatbaar gedrag.
   5. Wederzijds begrip:
      Als buitenstaander ben je natuurlijk nieuwsgierig en wil je de oorzaken van het gedrag en de keuzes van anderen begrijpen. Het is echter ook belangrijk te erkennen dat sommige mensen sterk worden beïnvloed door hun omgeving, waardoor hun denkkaders en nieuwsgierigheid beperkt zijn. Zelfs orthodoxe voorgangers volgen vaak het pad dat zij in hun jeugd hebben leren kennen. Voor hen is het niet altijd mogelijk om open te staan voor een breder perspectief. Dit bemoeilijkt wederzijds begrip, maar het blijft belangrijk om het te blijven proberen.
   6. Discussie:
      Discussies over religie en de invloed ervan op de maatschappij moeten worden gevoerd vanuit een breed, democratisch, gezamenlijk belang. Het is cruciaal om een evenwichtige en goed beargumenteerde dialoog te hebben om te voorkomen dat we afglijden naar een theïstische of atheïstische dictatuur. Hierbij is het belangrijk dat we iemands religieuze opvattingen tolereren, maar ook dat er ruimte is voor kritische vragen en rationele argumenten.
3. Respect voor religieuze overtuigingen:
   Onze maatschappij is vaak terughoudend in discussies over geloof, onder het mom van “respecteer de overtuiging van de ander” en “we moeten tolerant zijn.” Hoewel dit op zichzelf belangrijke waarden zijn, kan deze houding ook leiden tot het vermijden van noodzakelijke gesprekken. Voor een gezonde samenleving is het echter essentieel dat deze discussies juist wél plaatsvinden, omdat ze de basis vormen voor de heroverweging van standpunten aan beide kanten. Dit kan leiden tot meer nuance en begrip. ‘Respect’ impliceert een zekere mate van ‘instemming’, en dat mag je niet van anderen verwachten. Respect voor een geloof mag je dus niet eisen of afdwingen en hetzelfde geldt omgekeerd. Wat je wel kunt eisen, is dat we tolerant omgaan met elkaar.
4. Rol van de overheid:
   Hoe moet ons landelijke bestuur reageren? Alleen al de bewustwording van de diversiteit aan overtuigingen pleit voor een strikte scheiding van kerk en staat. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat breed gedragen maatschappelijke keuzes ook breed verantwoord kunnen worden, op basis van verifieerbare bronnen zoals de wetenschap.
5. Kinderen en religieuze opvoeding:
   Kinderen zijn kwetsbaar en beïnvloedbaar en het is essentieel dat zij de kans krijgen om kritisch na te denken en hun eigen keuzes te maken. Hoewel religieuze opvoeding op zichzelf geen probleem hoeft te zijn, is het belangrijk dat kinderen ook in aanraking komen met verschillende perspectieven. Zo kunnen ze een weloverwogen eigen mening vormen. Het opvoeden van kinderen zonder een breder perspectief kan neigen naar indoctrinatie, wat in onze maatschappij als een vorm van geestelijke mishandeling zou kunnen worden beschouwd (indachtig het dominee echtpaar). Hier zou de rol van het openbaar onderwijs de nivellerende rol qua levensbeschouwing beter dienen dan het religieus gemotiveerde bijzonder onderwijs.
6. Conclusie:
   De orthodoxe predikanten, vaak zelf opgegroeid in een religieuze omgeving, volgen meestal dezelfde paden als hun voorgangers. Dit kan leiden tot faalangst en rigide opstellingen, die voor buitenstaanders moeilijk te begrijpen zijn. Zelfs binnen genuanceerdere geloofsgemeenschappen bestaat de neiging om zich te onderscheiden van andersdenkenden, wat kan leiden tot onbegrip en maatschappelijke spanningen. Daarom is het essentieel om altijd kritisch naar zichzelf te kijken en te streven naar een open en respectvolle dialoog. Als u dit als lid van een gemeenschap niet kunt doen, zou dat als een waarschuwing moeten dienen voor uzelf en uw omgeving, in het licht van wat het dominee-echtpaar heeft meegemaakt.

Jeroen Teelen

29 december 2023

Ik heb een paar linkjes (er zijn er natuurlijk zeer vele) naar grote ego’s (en die zijn er zowel in het Theïstische als Atheïstische kamp natuurlijk) opgenomen. “Religie versus evolutie“. Deze man pretendeert deskundig te zijn, maar is dat zeker niet. Hij heeft maar één doel: Misbruiken van wetenschap om zijn visie te ondersteunen (kenmerk van de zekerwetende Theïst). Hij vertelt slechts wat in zijn straatje past om het gehoor te overtuigen en trekt geen wetenschappelijk verantwoorde conclusies. Is dat een minachting van wetenschap? Nee hoor, want hij gebruikt natuurlijk wél zelf dagelijks alle wetenschappelijke vindingen (de geluidsinstallatie in de kerk, de camera, navigatie, vliegen, auto, radio, medisch en noem maar op. Dit is een mooi voorbeeld van de invloed van een dominee op niet-wetenschappers, wat natuurlijk de meerderheid van de mensheid is. Mensen op het verkeerde been zetten voor eigen gewin. Waarom krijgt dit soort onzin een podium? Omdat de mensen het graag willen geloven, maar niet omdat het waar is!

Nog een paar linkjes naar retoriek… “Homoseksualiteit is een zonde“ of de meer relativerende kant “Waarom hebben gelovigen vaak een probleem met homoseksualiteit?“,  “Heeft bidden tot God zin?”, “God bestaat niet en dat hoef ik niet aan te tonen“, “Ik kan bewijzen dat God wel bestaat“, “het doden van de ongelovigen“, “homo“. Rini van Reenen, een extremistische dominee in Oldenbroek (Biblebelt) en vertaler/ondertekenaar van de Nashville verklaring, zegt zelfs medelijden te hebben met homo’s… hij vindt ze zielig! Hoe dóm en tegelijk arrogant! Dit soort ‘predikanten’ zet aan tot discriminatie. In gesprek vertellen ze natuurlijk dat ze slechts melden wat de Bijbel hierover zegt, (dus weer eens niet zélf verantwoordelijk zijn voor hun zienswijze!) maar het geestelijk vervormen van de lokale gemeenschap en het daar uit voortvloeiende geweld wordt door hen zelfs niet publiekelijk veroordeeld (mishandeling van homo’s door gelovige jongeren).

De verantwoordelijkheid van kerkelijk leiders reikt verder dan de (lokale) geloofsgemeenschap! De effecten daarbuiten worden hen echter niet aangerekend.