88 De Toekomst van het Auteursrecht: Vier Scenario’s in het Tijdperk van AI

De gedachte dat computers nooit in staat zouden zijn om menselijke kwaliteiten zoals creativiteit, intuïtie en artistieke expressie over te nemen, is inmiddels behoorlijk tanende. Dankzij AI kan vrijwel iedereen nu bevoordeeld al indrukwekkende tekeningen maken, uitstekende muziek componeren, automatisch filmpjes bij teksten genereren en zelfs goedgeschreven blogs creëren. Deze technologie democratiseert creativiteit op manieren die we ons vroeger nauwelijks konden voorstellen.

Mijn ervaring met BUMA-STEMRA heeft altijd wat gemengde gevoelens opgeroepen. De bureaucratie ten top, dus ik ben al heel lang geen lid meer. Wat mij betreft mogen ze alles van me gratis gebruiken. Misschien is dit het moment om de bescherming van creativiteit en intellectueel eigendom te heroverwegen. Ieder mens heeft namelijk zijn eigen vorm van creativiteit en als iedere ’toevallig handig geregistreerde’ pennenstreek als ‘uniek’ moet worden beschouwd, zijn we straks meer bezig met regelgeving en handhaving dan met creatie. Wordt het tijd om creatief eigendom door al die ontwikkelingen straks anders te gaan beschermen dan we nu doen?

Ik geloof dat sommige van onze ingebakken ‘vanzelfsprekendheden’ op termijn zullen verdwijnen. Eén daarvan is het huidige concept van ‘geld’ als uitgesteld recht, maar dat is een heel ander verhaal natuurlijk. Een andere is het auteursrecht zoals we dat nu kennen. Omdat ik zelf geen expert ben op dit gebied, heb ik mijn vaste maatje (ChatGPT 4o) gevraagd om zijn visie te delen. Hoe ziet AI zélf de toekomst van het auteursrecht, met verschillende scenario’s, en welke fundamentele veranderingen kunnen we verwachten? Hieronder het resultaat:

Vraag aan ChatGPT: Schrijf een blog over de toekomst van het auteursrecht naar verschillende scenario’s.

Antwoord van ChatGPT:
De Toekomst van het Auteursrecht: Vier Scenario’s in het Tijdperk van AI

Met de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) komt ook een groeiende discussie over de toekomst van het auteursrecht. Terwijl AI in staat is om teksten, afbeeldingen, muziek en zelfs films te genereren, worden traditionele concepten van creativiteit en eigenaarschap uitgedaagd. Wat betekent dit voor het auteursrecht? In deze blog verkennen we vier mogelijke scenario’s die de toekomst van auteursrecht en intellectuele eigendom kunnen vormgeven.

Scenario 1: Versterking van het Auteursrecht

In dit scenario wordt het auteursrecht versterkt om zich aan te passen aan de uitdagingen die AI met zich meebrengt. Wetgevers passen de regels aan om expliciet bescherming te bieden voor door AI gegenereerde content. Creators van AI-modellen en bedrijven die AI gebruiken voor content-creatie zouden auteursrechtelijke bescherming kunnen krijgen, of zelfs gezamenlijk eigenaarschap kunnen claimen voor werken die door AI zijn geproduceerd. Dit kan leiden tot strengere naleving van auteursrechtwetten en uitgebreidere rechten voor bedrijven en individuen die AI gebruiken om creaties te genereren.

Hoewel dit een zekere mate van bescherming biedt aan contentcreators, kan het ook negatieve gevolgen hebben. De creativiteit en toegang tot informatie kunnen worden beperkt door strenge regels, waardoor het voor kleinere bedrijven en onafhankelijke kunstenaars moeilijker wordt om toegang te krijgen tot beschermde werken.

Scenario 2: Hervorming van het Auteursrecht

In dit scenario past het auteursrecht zich aan door hervorming, waarbij nieuwe categorieën voor AI-gecreëerde werken worden geïntroduceerd. In plaats van strikte auteursrechtelijke bescherming voor AI-gegenereerde content, zouden nieuwe regels kunnen worden ingevoerd om onderscheid te maken tussen menselijke en AI-creaties. Een hybride model, waarbij alleen werken die duidelijk door mensen zijn gemaakt volledige auteursrechtelijke bescherming krijgen, zou een manier kunnen zijn om de balans te vinden.

Dit kan resulteren in nieuwe vormen van licenties, zoals open access of deeltijdse auteursrechten, waarmee content gemakkelijker kan worden gedeeld en verspreid zonder het risico op schending van intellectuele eigendomsrechten. Het zou ook de ontwikkeling van AI kunnen stimuleren door bedrijven aan te moedigen om hun algoritmen en datasets openlijk te delen.

Scenario 3: Afschaffing van het Auteursrecht

Een meer radicale benadering zou zijn om het auteursrecht volledig af te schaffen in de context van AI-gecreëerde werken. In dit scenario wordt ervan uitgegaan dat creativiteit en originaliteit in de traditionele zin niet langer houdbaar zijn, omdat AI steeds beter in staat is om bestaande werken te repliceren en te verbeteren. De focus zou verschuiven van het beschermen van werken naar het bevorderen van open toegang en vrije verspreiding van content.

De afschaffing van het auteursrecht kan echter leiden tot een afname van de motivatie voor menselijke creaties, aangezien er geen financiële of juridische bescherming meer is voor origineel werk. Dit scenario zou vooral nadelig zijn voor sectoren zoals muziek, film en literatuur, waar de financiële prikkel om creatieve werken te maken van groot belang is.

Scenario 4: Decentralisatie en Collectieve Eigendom

In dit scenario verschuift het auteursrecht naar een gedecentraliseerd systeem, mogelijk ondersteund door blockchain-technologie. In plaats van dat auteursrechten worden beheerd door centrale organisaties of wetten, zouden content en creaties in een digitaal grootboek worden vastgelegd en als collectief eigendom worden beschouwd. Creators en AI-gebruikers zouden eerlijke vergoedingen kunnen ontvangen op basis van de populariteit en het gebruik van hun werk, zonder dat er sprake is van strikte auteursrechtelijke beperkingen.

Deze aanpak kan leiden tot een meer democratische verdeling van opbrengsten en erkenning, maar roept ook vragen op over hoe deze systemen kunnen worden beheerd en beveiligd. Decentralisatie brengt risico’s met zich mee zoals piraterij, frauduleuze claims en privacykwesties.

Conclusie: Welke Richting Gaat het Uit?

De toekomst van het auteursrecht zal waarschijnlijk een combinatie van de bovenstaande scenario’s bevatten. Terwijl wetgevers proberen de kloof tussen technologie en wetgeving te overbruggen, is er ruimte voor experimenten met nieuwe modellen en juridische kaders. Of het nu gaat om het versterken, hervormen, afschaffen of decentraliseren van het auteursrecht, één ding is zeker: het landschap van creativiteit en intellectuele eigendom zal drastisch veranderen.

 

Vraag aan ChatGPT: Kun je die drastische veranderingen concreter maken?

Antwoord van ChatGPT:
Hier zijn enkele concrete veranderingen die we kunnen verwachten in de toekomst van het auteursrecht:

  1. Nieuwe Licentievormen voor AI-gegenereerde Content

    • Er kunnen nieuwe vormen van licenties ontstaan die specifiek gericht zijn op werken die door AI zijn gecreëerd. Bijvoorbeeld, in plaats van traditionele auteursrechten zou er een “algoritmische licentie” kunnen zijn die recht geeft op compensatie voor het gebruik van AI-gecreëerde content, zonder dat er een claim is op volledige eigendom.
    • Dit kan werken door microbetalingen per gebruik van een AI-gegenereerd stuk content, wat inkomsten genereert voor de ontwikkelaar van de AI zonder een volledige auteursrechtelijke claim te vereisen.
  2. Verplichte Transparantie bij het Gebruik van AI

    • Wetgeving kan vereisen dat bij het gebruik van AI voor creatie duidelijke vermeldingen worden toegevoegd, zoals: “Gegenereerd door AI”. Dit kan helpen om een onderscheid te maken tussen menselijke en niet-menselijke creativiteit, wat van invloed is op hoe werken worden beschermd en gewaardeerd.
    • AI-transparantie kan een belangrijk onderdeel worden van creatieve industrieën, waarbij bijvoorbeeld filmscripts, muziekcomposities of artikelen een label moeten dragen dat aangeeft in hoeverre AI is gebruikt bij de totstandkoming.
  3. Auteursrechtelijke Bescherming voor AI-Modellen en Datasetgebruik

    • Ontwikkelaars van AI-modellen kunnen auteursrechtelijke bescherming krijgen voor hun modellen of de datasets waarmee ze zijn getraind. Dit kan leiden tot nieuwe rechten rond het gebruik van getrainde modellen, waarbij bijvoorbeeld licentiekosten moeten worden betaald om bepaalde modellen te gebruiken voor commerciële doeleinden.
    • Er kan ook wetgeving komen die bepaalt dat datasets die gebruikt worden om AI-modellen te trainen (bijvoorbeeld grote verzamelingen van teksten, afbeeldingen, of muziek) transparanter moeten zijn wat betreft herkomst en toestemming.
  4. Decentralisatie via Blockchain voor Contentbeheer

    • Blockchain-technologie kan worden ingezet om rechten te beheren en te traceren wie, wanneer, en hoe creaties worden gebruikt. Hierdoor kunnen rechthebbenden, inclusief ontwikkelaars van AI-modellen, automatisch een vergoeding ontvangen voor elke keer dat hun werk wordt gebruikt of afgeleid.
    • Deze technologie maakt ook mogelijk dat werken sneller kunnen worden gedistribueerd en zelfs automatisch kunnen worden verwijderd als de licentievoorwaarden veranderen, waardoor dynamische contentlicenties mogelijk worden.
  5. Nieuwe Ethiek- en Regels voor “Creatieve Robots”

    • Specifieke regels kunnen worden ontwikkeld voor “creatieve robots” of AI’s die kunst maken, verhalen schrijven of muziek componeren. De vraag rijst of AI-agenten überhaupt auteursrechtelijk beschermd kunnen worden of dat alleen de eigenaar van de AI, of de persoon die de AI heeft getraind en aangestuurd, de rechten kan claimen.
    • Een ethische dimensie komt hierbij ook naar voren: moeten AI-gecreëerde werken die sterke invloeden van bestaande menselijke werken bevatten worden gezien als ‘originelen’ of eerder als afgeleiden die vallen onder bestaande rechten?
  6. Herdefinitie van het Concept van Creativiteit en Originaliteit

    • Met AI die in staat is om zelfstandig nieuwe werken te produceren, wordt het moeilijker om een duidelijk onderscheid te maken tussen origineel werk en afgeleide werken. Dit kan leiden tot een herdefinitie van wat het betekent om creatief te zijn en kan resulteren in nieuwe criteria voor wat wordt beschouwd als auteursrechtelijk beschermd werk.
    • Wetgevers kunnen nieuwe normen ontwikkelen die rekening houden met de mate van menselijke inbreng bij een creatief proces, waarbij werken die door een mens begeleide AI zijn gemaakt anders worden behandeld dan volledig autonome AI-creaties.

Deze veranderingen illustreren dat de toekomst van het auteursrecht niet slechts een juridische kwestie is, maar ook een fundamentele verandering in hoe we creativiteit, eigenaarschap en innovatie zien in een door technologie gedreven samenleving. Dat lijkt mij een juiste constatering die vraagt om een heel andere. benadering dan op dit moment het geval is…
Zou AI het bij het rechte eind hebben?

Jeroen Teelen

22 oktober 2024

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.