Mozart Requiem KV626-project (2012-2013)

Omdat het Requiem op mijn site relatief veel bezoekers trekt (tussen de 100 en 250 per week! (er valt ook veel te halen denk ik) heb ik er even een apart kopje van gemaakt voor de snelle herkenbaarheid….
N.B. Deze en ook de andere projecten e.d. vindt u onder het kopje VRIJE TIJD

Daarnaast kunt u hele projecten downloaden (partituren, oefenbestanden etcetera) onder het kopje FTP-downloads! Veel plezier er mee!

Hieronder vindt u (bijna) alles ten aanzien van het KV626 project. Als je echt een hel project wilt downloaden (bladmuziek, oefenbestanden etc etc dan moet je even kijken op de FTP-downloads pagina!) Veel plezier er mee!

Het eindresultaat (uitvoeringen-opnamen)

YouTube kanaal Jeroen…

FLYER werving zangers,  FLYER werving Sponsoren,  FLYER werving bezoekers

100 in een dozijn project?

Laatste nieuws KV626 project

Boekje over Mozart en het Requiem

Foto’s repetitie 21 april 2013

Smoelenboek (kan ik zo snel niet meer vinden, maar zoek ik weer op)

Orkestbanden

Uitspraak Latijn

Inzingen en Stemoefeningen

Voorbeeld rijk gedetailleerde interpretatie

Bladmuziek en Oefen CD’s KV626

Interpretatie aantekeningen bij de stukken

Karaoke, midi en Sibelius-files

Vertaling teksten Requiem

Onze toegift… Het Avé Verum in een bijzondere (slot) uitvoering…

Overige downloads…

Nog voor we begonnen met repeteren vroeg een kennis waarom ik er aan begon…
Het is leuk dat ik een kennissenkring heb die erg breed is. Van muzikale ‘no-know’ (nono) tot gewaardeerd lid van een bekend landelijk orkest… Ik speelde onlangs met de jaren-60 band ‘More Life’ uit Schalkhaar in Doc H2O in Deventer en daar was gewaardeerde vriend Harry… Harry is een gemoedelijke levensgenieter (zestig-plus) en hij had genoten van ons optreden… “Jeroen, jullie hebben super gespeeld… Ik heb trouwens gehoord dat je weer zo’n klassiek project gaat doen van Mozart. Maar jij als dirigent… wat moet ik me daar dan bij voorstellen?… Ik zie ze er voor staan en heb dan het idee… “als je die weg laat, gaat alles gewoon door… dus is het niet gewoon veel lekkerder om dan bijvoorbeeld op het kerkorgel te spelen, dan doe je tenminste nog iets zinnigs… maar leg eens uit, want dat zie ik vast verkeerd…”.

Ik heb er dus nooit bij stilgestaan dat je er zo naar kunt kijken… Ik heb hem toegelicht dat de dirigent tegen die tijd het meeste werk er op heeft zitten en als het goed is eigenlijk met wat mimiek het hele orkest kan laten doen wat ie wil… Dat wil er dus niet in bij Harry… Dus voor de Harries even het volgende.

Bij een amateurkoor is de dirigent voordat hij aan het dirigeren toekomt eigenlijk eerst een ‘repetitor’, iemand die de nootjes er in stampt bij de koorleden. Bij een wat professioneler koor hebben de koorleden deze exercitie thuis al gedaan (oefen CD-s en bladmuziek… dus thuis de ‘nootjes’ er al in gestopt). Soms wordt er in die fase ook echt gebruik gemaakt van een of meer repetitoren (mensen die de muziek goed kennen en het samen met (een deel van) het koor instuderen.

De volgende stap is dat er van de nootjes ‘muziek’ wordt gemaakt. Hier begint de eigenlijke rol van de dirigent pas. Als je precies speelt/zingt wat er op papier staat dan krijg je als luisteraars de bibbers … niet omdat het mooi is, maar juist omdat het geen inhoud heeft. Het is een levenloze samenklank van tonen en mist elke bezieling (vergelijk het met een boek dat door de computer wordt voorgelezen). Daar precies, zit de rol van de dirigent… Hoe laat ik het zo klinken zoals ik het ’t mooist vind. Dat maakt het dus ook voor de dirigent heel persoonlijk! Iedere dirigent kan dezelfde groep noten op papier dus op z’n eigen wijze tot muziek kneden. De componist laat vrijwel altijd voldoende ruimte voor ‘interpretatie’.

Hier raak ik tegelijk ook een ander teer punt… het gebeurt namelijk dat dirigenten noten veranderen en zo een eigen draai aan de muziek menen te moeten te geven (meestal zijn dit trouwens niet de beste dirigenten! (eufemisme!)). Ik zou dit niet op m’n geweten willen hebben… Zeker niet bij een klassiek meesterwerk als het Requiem van Mozart/Sussmayr natuurlijk. Je stelt je dan als dirigent op boven de componist en dat is in de meeste gevallen een misplaatste arrogantie! Als je dat dan zo graag wilt, ga dan arrangementen schrijven die jouw eigen inbreng/toegevoegde waarde ineens helder maken en het oorspronkelijke werk daartoe slechts gebruiken (denk aan Rick van der Linden die in de jaren zestig/zeventig met zijn band Exception inderdaad een uitzonderlijke toegevoegde waarde aan de klassieke muziek wist te geven. De muziek werd toegankelijker gemaakt voor een breder publiek en de essenties van het oorspronkelijke werk werden in takt gelaten!!!! Maar tot zover de ‘notensleutelaars’…

Interpretatie dus… daar houdt de dirigent zich mee bezig. Tja en kan die dan zo verschillen dat er na al die jaren en tig uitvoeringen van b.v. het requiem nu nog steeds nieuwe uitvoeringen op de markt kunnen verschijnen?
Het antwoord is een simpel Ja… Ik zou het misschien het best kunnen illustreren met het voorlezen van een boek… Er zijn slecht voorgelezen boeken (weinig gevoel en intonatie/dynamiek) en heel goed voorgelezen boeken… van boeiend tot bijna dramatisch en er zijn meerdere mooie versies die allemaal toch iets eigens hebben… Precies bepalen hoe hij/zij wil dat het boek wordt voorgedragen (in dit geval dus het requiem) dat doet de dirigent. U mag weten dat ik dus wel anderhalf jaar getwijfeld heb of ik dit muziekstuk als dirigent wel aan moest durven… zou ik het voldoende mooi kunnen kneden om achteraf te kunnen zeggen dat het een mooi ‘verhaal’ is geworden? Ik zal het pas achteraf weten als ik onze eigen DVD bekijk en merk of ik er wel of niet warm van wordt. Dat is wel een heel onzekere belegging van je energie hoor ik u denken, maar zo erg is het gelukkig ook niet.

Ik denk dat ik in de voorbereidingstijd misschien wel een stuk of vijftien a twintig verschillende uitvoeringen van het Requiem kritisch heb beluisterd en daarbij aantekeningen gemaakt heb over hetgeen ik goed en niet goed vond op detailniveau. Alle uitvoeringen waren van professionele musici en toch kon wat mij betreft driekwart zo in de prullenbak… Het gevoel dat slechts de nootjes werden gespeeld met tot slot de conclusie ‘ik heb geen fout gehoord dus de cd is klaar’. Professionele bagger dus… maar daarentegen ook heel mooie uitvoeringen (soms zelfs bij tegenstrijdige interpretaties), waarbij ik kippenvel kreeg en soms het idee ‘dit stukje vind ik van die en die uitvoering nog net iets mooier of als je dat hier zo doet dan moet het daar zo…’. Kijk dan begint er iets te groeien. Dan krijg je het gevoel dat je een beeld begint te krijgen hoe je het zelf zou willen horen… de eerste twee maten een puntige 1e viool die vervolgens wordt overvleugeld door etc..
Aanleiding om de knoop door te hakken en de vrijage met het Requiem aan te gaan en er alle energie in te stoppen die ik kan geven was dat ik na het beluisteren van tig uitvoeringen en bestuderen van de bladmuziek, naar een uitvoering van het Requiem ging in Zwolle waar Pieter Jan Leussink het geheel ten gehore bracht met een professioneel koor en orkest… Ik werd zo boos over zijn interpretatie dat ik hem onmiddellijk na thuiskomst heb gemaild… Dat ik niet ben weggelopen tijdens de uitvoering kwam slechts door het feit dat ik er met vrienden naar toe was gegaan en het dus een leuke avond had moeten worden. Wat was er (naar mijn bescheiden mening) nu zo mis met die uitvoering?
Het Requiem kent een aantal pittige passages waarbij je als koor echt je best moet doen om ze mooi te zingen… hoe sneller je die passages goed weet neer te zetten, hoe knapper dat technisch dus ook is… niets mis mee, dat is nu eenmaal zo… maar zodra je de muziek gaat misbruiken om je technische niveau te demonstreren (dus zo snel zingen dat zelfs technische wonderkinderen er rode oortjes van krijgen), dan ben je niet meer met het vertellen van het verhaal bezig maar met een demonstratie snellezen! Mozart draait zich om in z’n graf… dat verdient zijn muziek niet! Tenminste, zo is heb ik het gevoeld.
Het bizarre vond ik dat er na de voorstelling ook nog hevig werd geapplaudisseerd … Ben ik nou gek? Ik was des duivels… hij had m’n avond echt verknald. Wat ik wel heb gewaardeerd is dat zijn repliek op mijn kritiek redelijk verdedigend begon maar verderop omboog in herkenning. “Ik ben wel iemand die liever op het randje loopt van wat technisch haalbaar is”. Je ziet, muziek kan vele emoties losmaken… zowel amateur als professional kunnen hier een goed of slecht eindresultaat achterlaten en zelfs daarover kun je van mening verschillen. Want waarom zou ik gelijk en hij ongelijk hebben? Wat me wel opvalt na het beluisteren van vele uitvoeringen van vele dirigenten, is dat voor mijn gevoel de focus meer ligt op het goed zingen/spelen van de nootjes dan op de details van interpretatie… Een begrijpelijke reden zou kunnen zijn dat veelal niet de tijd wordt genomen om juist die details volop aandacht te geven. Het heeft alles te maken met bestuderen van de partituren, inleven in de muziek, de vertolking van anderen aanhoren om je eigen kaders meer helder te krijgen en kritisch te blijven op je eigen standpunten. Wil je het goed doen, dan heb je als amateur het voordeel dat je dus niet door een budget wordt gedwongen om de te besteden tijd te beperken.
Het kost enorm veel tijd (zeker als amateur) om dit tot een goed einde te brengen… maar het voordeel is… die heb ik ook beschikbaar! Dus we gaan er voor!

Een (voor mij bijzondere) constatering achteraf…
Al die voorbereiding (niet alleen oefenen maar ook heel veel lezen over…) heeft mij er van overtuigd dat Süssmayr weliswaar een goede copyïst was (iemand die Mozarts ideeën uitwerkte) maar zeker niet in staat om het Requiem zo te voltooien als hij zelf heeft aangegeven. Zijn zakken hebben vast vol gezeten met notities over alle stukken. Naar mijn overtuiging had Mozart alles al goed in de steigers staan toen hij overleed een heeft Süssmayr niet veel meer gedaan dan alles aan elkaar geregen (moeilijk genoeg trouwens)… Misschien doe ik hem hiermee iets te kort, maar dat is dan het gevolg van de overtuiging dat hij zich meer eer heeft toegeëigend dan hij verdiende! Dat is tenminste mijn overtuiging na drie jaren studie. Ik weet dat de formele ‘leer’ hier niet veel mee kan en zich zal moeten richten op de opgetekende documenten van Süssmayr zelf. Jammer… want ik weet dat ik niet de enige ben die hier zo over denkt. Alle stukken zijn van een Mozart-niveau en daar kon Süssmayr echt niet aan tippen. Bach heeft zelfs gemeld dat bijvoorbeeld het Agnus Dei geschreven is door Mozart zelf of door ’n Mozart! Een stevige kwinkslag naar Süssmayr dus. Süssmayr heeft, als niet uitzonderlijk begaafd musicus, z’n naam er echter boven gezet dus we kunnen het niet meer bewijzen, maar voor mij zelf zit het bewijs al in de muziek zelf… voor mij is er geen twijfel mogelijk en dat tipje van die sluier over het Requiem mag je volgens mij best wat meer aandacht geven dat het nu krijgt.

Ter afsluiting van het project zijn we met z’n allen afgereisd naar Wenen! en hebben we in Stephansdom (Mozart’s kerk) nog een uitvoering van het Requiem gegeven met begeleiding van het orgel. Hoewel hoogst ongebruikelijk (volgens de autoriteiten daar) mocht ik toch het orgel ook even ‘uitproberen’ terwijl de organist (buiten beeld) de registratie verzorgde. Geweldig!

😘